Læknablaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 40

FRÆÐIGREINAR / UNGLINGAR I VANDA
erfiðleikum við að uppfylla kröfur samfélagsins um
ástundun skóla eða vinnu og lenda snemma í erfið-
leikum með áfengi og dóp, virðist líka eiga hér sam-
svörun.
Samkvæmt niðurstöðum rannsóknarinnar eru sam-
skiptaörðugleikar áberandi ástæða brotthlaups meðal
þeirra unglinga sem teljast heimanfarnir og heiman-
reknir. Skráningar gefa ekki færi á að greina hvernig
samskiptaörðugleika er um að ræða; hvort samskipt-
in hafi verið slæm um langa hríð, hvort þau tengjast
beint hegðun unglings, hvort þau einkennast af rifr-
ildum eða afskiptaleysi, útskúfun og svo framvegis.
Ef unnt væri að greina betur í hverju samskiptaörð-
ugleikar eru fólgnir má ætla að auðveldara væri að
skipuleggja viðbrögð.
Iðjuleysi og neysla ólöglegra fíkniefna er töluvert
áberandi meðal unglinganna, sérstaklega í hópi
heimilislausra. Fáir unglingar raðast í hóp heimilis-
lausra en þeir koma hins vegar frekar oftar en einu
sinni í athvarfið en unglingar í hinum hópunum. Lík-
legt er að heimilislaus unglingur hafi hafið „feril“
sinn sem heimanfarinn eða heimanrekinn. Þegar litið
er á hversu algengt iðjuleysi er meðal unglinganna,
hversu fáir þeirra halda áfram námi eftir grunnskóla,
hversu margir hafa þurft meðferð vegna hegðunar-
eða geðraskana og þess að fíkniefnaneysla er algeng-
ari þeirra á meðal en annarra unglinga á Islandi er
ljóst að samhengi er milli þessarar hegðunar og sam-
skiptaörðugleika á heimili. Áhugavert væri að skoða
hversu vel meðferðarform stofnanna á íslandi sinnir
þörfum fjölskyldu þess unglings sem meðferð þiggur,
ekki síst með tilliti til eftirfylgni.
Rauðakrosshúsið hefur sinnt hlutverki sínu sem
neyðarathvarf fyrir ungmenni sem ekki hafa í önnur
hús að venda í rúm 17 ár. Um þau ungmenni sem hafa
nýtt sér þjónustuna liggja fyrir upplýsingar sem vert
er að rannsaka og svo hefur verið gert hér frá tilteknu
sjónarhorni. Komum í athvarfið hefur fjölgað tölu-
vert umfram það sem eðlilegt mætti teljast með tilliti
til fólksfjöldaaukningu og vert er að huga að ástæð-
um þess í náinni framtíð með tilliti til samfélagslegra
þátta ýmissa. Þær upplýsingar í gögnum athvarfsins
um þann hóp unglinga sem fer að heiman, er rekinn
að heiman og í versta falli nánast slítur öll tengsl við
foreldra og fjölskyldu eru nýtanlegar til glöggvunar á
stöðu unglinga í samfélaginu og ekki síður sem leið-
beiningar um hvað hugsanlega megi betur fara í við-
brögðum samfélagsins, þar á meðal Rauðakrosshúss-
ins, við vaxandi vanda.
Heimildir
1. Hjartarson H, Arnarson EÖ. Heimanfarnir, heimanreknir og
heimilislausir unglingar á íslandi. Úttekt á fyrstu 10 starfsárum
Rauðakrosshússins. Læknablaðið 2000; 86: 33-8.
2. Þór ÓH, Sigurðsson E. Rauðakrosshúsið í 10 ár. 10 ára skýrsla
um Rauðakrosshúsið frá opnun þess 14. desember 1985 til
ársloka 1995.1996; Reykjavík: Rauðikross íslands.
3. Adams GR, Gullotta T, Clancy MA. Homeless adolescents: a
descriptive study of similarities and differences between
runaways and throwaways. Adolescence 1985; 21: 715-23.
4. Regoli RM, Hewitt JD. Delinquency in society: A childcen-
tered approach. New York: McGraw-Hill, 1991.
5. Steinberg L. Adolescence. 4th ed. New York: McGraw Hill,
1996.
6. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders. 4th ed (DSM-IV). Washington
DC: American Psychiatric Association, 1994.
7. Ingersoll GM. Adolescents. 2nd ed. New Jersey: Prentice Hall,
1989.
8. Whitbeck LB, Hoyt DR, Ackley KA. Abusive family
backgrounds and later victimization among runaway and
homeless adolescents. J Res Adolescence 1997; 7: 375-92.
9. Kurtz PD. Kurtz GL, Jarvis SV. Problems of maltreated run-
away youth. Adolescence 1991; 26: 543-55.
10. Terrel NE. Street life: Aggrevated and Sexual Assaults among
Homeless and Runaway Adolescents. Youth Soc 1997; 28:267-
90.
11. Barwick MA, Siegel LS. Leaming difficulties in adolescent
clients of a shelter for runaway and homeless street youths. J
Res Adolescents 1996; 6: 649-70.
12. DeMan AF. Predictors of adolescent running away behavior.
Soc Behav Personal 2000; 28: 261-8.
13. Kipke MD, Unger JB, Palmer RF, Edington R. Drug use,
needle sharing and HIV risk among injection drug-using street
youth. Subst Use Misuse 1996; 31:1167-87.
14. Sleegers J, Spijker J, van Limbeek J, van Engeland H. Mental
health problems among homeless adolescents. Acta Psychiatr
Scand 1998; 97:253-9.
Andrés Magnússon.
Breska læknafélagið verðlaunar fræðirit um
geðheilbrigðisfræði í ritstjórn íslensks læknis
Árið 2001 gaf breska bókaforlagið Oxford Univer-
sity Press út yfirlitsritið Seasonal Affective Disorder
- Practice and Research. Bókinni er ritstýrt af tveim-
ur geðlæknum, Tino Partonen og Andrési Magmis-
syni. Skrifa þeir einnig valda kafla í bókinni.
Bók þeirra Andrésar og Partonens hlaut síðan
fyrstu verðlaun í árlegri samkeppni Breska lækna-
félagsins sem besta bók ársins 2002 á sviði geðheil-
brigðisfræði. Bókin hefur hlotið ágætar viðtökur
fjölmiðla en fjallað hefur verið um hana á jákvæð-
an hátt í British Journal of Psychiatry, BMJ, Lan-
cet og fleiri tímaritum.
512 Læknablaðið 2003/89