Læknablaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 66

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNAR & LÖG
Hvert skal beina kvörtunum?
Úrræði sjúklinga sem telja á sér brotið við læknisþjónustu
Gunnar
Ármannsson
Höfundur er héraðsdómslög-
maður og framkvæmdastjóri
Læknafélags íslands.
Hér verður sjónum beint að úrræðum sjúklinga
sem telja á sig hallað í samskiptum við lækna eða
veitingu læknisþjónustu almennt. Er gerð grein fyrir
helstu lagaákvæðum á þessu sviði með það í huga að
sjúklingar og læknar geti betur áttað sig á réttindum
og skyldum á þessum vettvangi.
Lagafyrirmæli
Lög um réttindi sjúklinga nr. 74/1997
í 28. gr. laganna segir að athugasemdum sjúklings
vegna þjónustu á heilbrigðisstofnun skuli beina til
yfirstjórnar viðkomandi stofnunar. Vilji sjúklingur
kvarta yfir meðferð getur hann beint kvörtun sinni til
landlæknis eða nefndar um ágreiningsmál skv. 5.
mgr. 3. gr. laga um heilbrigðisþjónustu, nr. 97/1990.
Rétt er að vekja athygli á því að gerður er greinar-
munur á athugasemdum og kvörtunum.
Starfsmönnum heilbrigðisstofnunar er skylt að
leiðbeina sjúklingi eða vandamanni sem vill koma á
framfæri athugasemd eða bera fram kvörtun. Enn
fremur er stjórn heilbrigðisstofnunar skylt að taka til
athugunar ábendingar starfsmanna sem telja að
réttur sjúklinga sé brotinn.
Sjúklingur skal fá skrifleg svör við athugasemdum
sínum og kvörtunum eins fljótt og auðið er.
Lög um heilbrigðisþjónustu nr. 97/1990
Samkvæmt 5. mgr. 3. gr. laganna er landlækni skylt að
sinna kvörtunum eða kærum er varða samskipti al-
mennings og heilbrigðisþjónustunnar. Heimilt er að
vísa ágreiningsmálum til sérstakrar nefndar, sem í
eiga sæti þrír menn tilnefndir af Hæstarétti og ráð-
herra skipar til fjögurra ára í senn.
Lœknalög nr. 53/1988
í 18. gr. segir að læknir sé háður eftirliti landlæknis.
Beri landlækni að gæta þess að læknir haldi ákvæði
laganna og annarra ákvæða í heilbrigðislöggjöf
landsins.
í 18. gr. a. segir að hafi meðferð heilbrigðisstarfs-
manns óvæntan skaða í för með sér skal mál rannsak-
að til að finna á því skýringar og tryggja eftir því sem
kostur er að atvik eigi sér ekki aftur stað. Óvæntur
skaði er þegar árangur og afleiðingar meðferðar
verða önnur en gert var ráð fyrir í upphafi. Upplýsa
skal sjúkling strax um hinn óvænta skaða sé þess
kostur. Jafnframt skal gefa sjúklingi kost á að fylgjast
með rannsókn máls.
Yfirlæknir og hjúkrunardeildarstjóri á heilbrigðis-
stofnun bera ábyrgð á að óvæntur skaði, sbr. 1. mgr.,
Læknar og lög
Gunnar Ármannsson framkvæmdastjóri Lækna-
félags íslands tekur hér upp þráðinn úr apríl-
blaði Læknablaðsins og fjallar um lagalegan
ramma læknisstarfsins. Að þessu sinni er sjónar-
hornið bundið sjúklingnum sem telur sig hafa
orðið fyrir barðinu á mistökum lækna.
Læknablaðið biður lækna og aðra sem hafa
hugmyndir um umfjöllunarefni af þessum toga
að koma þeim á framfæri við blaðið.
sé tilkynntur án tafar faglegum yfirstjórnendum
stofnunarinnar sem tilkynna málið strax forstöðu-
manni hennar. Forstöðumaður ákveður hverju sinni,
í samráði við faglega yfirstjórnendur, hvort málið
skuli jafnframt strax tilkynnt embætti landlæknis.
Forstöðumaður ber ábyrgð á að sérhver óvæntur
skaði verði rannsakaður, afgreiddur og tilkynntur í
samræmi við ákvæði þessarar greinar.
Nú verður óvænt dauðsfall á heilbrigðisstofnun
sem ætla má að rekja megi til mistaka, vanrækslu eða
óhappatilviks við meðferð eða forvarnir vegna sjúk-
dóms og ber yfirlæknir stofnunarinnar þá ábyrgð á að
málið sé tilkynnt lögreglu í samræmi við ákvæði laga
um dánarvottorð.
Heilbrigðisstofnanir skulu tvisvar á ári senda
landlækni skýrslur um alla óvænta skaða af meðferð
ásamt niðurstöðu rannsókna mála. Landlæknir skal
árlega senda ráðherra samantekt um óvæntan skaða
í heilbrigðisþjónustu og afdrif mála.
Sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsmenn tilkynna
óvæntan skaða til embættis landlæknis. Landlæknir
tekur ákvörðun um hvernig staðið verður að rann-
sókn málsins.
í 28. gr. segir að landlækni beri, verði hann þess var
að læknir vanrækir skyldur sínar, fer út fyrir verksvið
sitt eða brýtur í bága við fyrirmæli heilbrigðislaga
landsins, að áminna hann. Áminning skal vera skrifleg
og rökstudd. Landlæknir sendir afrit áminningar til
heilbrigðisráðherra. Komi áminning ekki að haldi eða
sé um að ræða óhæfu í læknisstörfum ber landlækni að
skýra ráðherra frá málinu og gera tillögur um hvað
gera skuli. Getur þá ráðherra úrskurðað að viðkom-
andi skuli sviptur lækningaleyfi að fullu eða tímabund-
ið, en skjóta má þeim úrskurði til dómstóla.
Það telst óhæfa í læknisstarfi þegar læknir upp-
fyllir ekki þau skilyrði sem krafist var þegar hann
538 Læknablaðið 2003/89