Læknablaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 35

Ungmenni sem leituðu athvarfs
í Rauðakrosshúsinu 1996-2000
Haukur Hauksson1
Eiríkur Orn
Arnarson2
'Unglingafulltrúi,
Rauðakrosshúsinu,
Tjarnargötu 35,
101 Reykjavík,
2forstöðusálfræðingur,
Sálfræðiþjónustu
vefrænna deilda Landspítala,
Endurhæfingarsviði op
Læknadeild HÍ.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Eiríkur Örn Arnarson,
sími: 543 1000,
eirikur@landspitali. is
Lykilorð: neyðarathvarf
unglingur, heimanfarinn,
heimanrekinn, heimilislaus.
Ágrip
Tilgangur: Að kanna tengsl brotthlaups unglinga að
heiman við slakan árangur í skóla, neyslu áfengis og
annarra vímuefna, fjölskyldugerð og fleira.
Efniviður og aðferðir: Unnið var úr upplýsingum um
skjólstæðinga Rauðakrosshússins árin 1996-2000 og
niðurstöður bornar saman við rannsókn á starfsemi
athvarfsins fyrir tímabilið 1985-1995. Skráningarblað
athvarfs hússins var notað við gagnaöflun og ung-
mennum raðað í heimanfarna, heimanrekna og heim-
ilislausa. Ungmenni sem fóru að heiman af eigin
hvötum og þau sem komu af götunni en nefndu aðra
ástæðu en húsnæðisleysi fyrir komu sinni, röðuðust í
hóp heimanfarinna. Ungmenni sem hafði verið vísað
að heiman eða af stofnun töldust heimanrekin. Heim-
ilislaus flokkuðust ungmenni sem komu af götunni
og nefndu húsnæðisleysi sem ástæðu komu og ung-
menni sem bjuggu ekki hjá forráðamönnum en komu
úr leiguhúsnæði, í fylgd lögreglu eða eftir áfengis/
vímuefnameðferð.
Niðurstöður: Komur voru um 32% fleiri en árin
1985-1995. Mest var aukning heimanfarinna pilta og
heimanrekinna af báðum kynjum. Færri ungmenni
töldust heimilislaus en árin 1985-1995. Þriðjungur
heimanfarinna/rekinna var iðjulaus, en yfir 70% heim-
ilislausra. Tóbaks-, áfengis- og fíkniefnaneysla var út-
breidd. Húsnæðisleysi og vímuefnavandi voru al-
gengustu ástæður komu heimilislausra, en samskipta-
örðugleikar á heimili í hinum hópunum. Heiman-
farnir/reknir piltar höfðu frekar flosnað frá námi,
voru í neysluvanda og oftar iðjulausir en stúlkur.
Endurkvæmir stóðu verr að vígi en frumkvæmir.
Alyktanir: Vandi heimilislausra virðist meiri en heim-
anfarinna/rekinna. Tilvist neyðarathvarfs Rauðakross-
hússins virðist spoma við því að heimanfamir/reknir
gangi svo langt að falla í hóp heimilislausra ungmenna
sem virðast frekar vera iðjulaus, stunda afbrot og í
neysluvanda. Sú aukning sem virðist hafa orðið í hópi
heimanfarinna og heimanrekinna unglinga sýnir að
samskiptavandamál leiða nú frekar en áður til brott-
hlaups unglings eða brottvísunar af heimili.
Inngangur
Rauðakrosshúsið átti 15 ára starfsafmæli í desember
árið 2000. Af því tilefni var unnið úr gögnum um
hjálparþurfi unglinga sem leituðu í athvarfið árin
1996 til 2000, meðal annars til samanburðar við nið-
urstöður úr rannsókn Helga Hjartarsonar og Eiríks
ENGLISH SUMMARY
Hauksson H, Arnarson EÖ
Operation of an emergency shelter in the Red
Cross House (RCH) for runaway, throwaway and
homeless adolescents in lceland during the
period 1996-2000
Læknablaðið 2003; 89; 507-12
Objective: To explore the relationship between running
away from home with doing poorly at school, the use of
alcohol and drugs, family structure, etc.
Material and methods: Analysis of data collected among
adolescents who sought help at the RCH, the period
1996-2000 was compared to a prior report on RCH guests
for the period 1985-1995. Admission records of the RCH
were used for collecting data for subsequent analysis and
the guests were grouped into runaways, throwaways and
homeless adolescents. Runaways came off the street or
left home on their own accord. Throwaways had been
asked to leave home. The homeless had nowhere to stay,
did not live with parents/ guardians, presented following
alcohol/drug treatment or were escorted by the police.
Results: Compared with the operation of RCH during
1985-1995, there was about 32% increase of registered
visits, mostly runaway boys and throwaways of both
sexes. Fewer adolescents were homeless than in 1985-
1995. About one third of runaways/throwaways and more
than 70% of homeless were neither working nor at school
when presenting at the RCH. Use of tobacco, alcohol/
drugs was common among guests. The most frequent
reasons for the homeless seeking assistance was alcohol/
drug abuse but for runaways/throwaways having nowhere
to stay and conflicts within their family. Runaway/throw-
away boys were more likely than girls to be school drop-
outs, abuse alcohol/drugs and be out of work. Frequent
visitors were worse off than first time visitors.
Conclusions: The plight of homeless adolescents seemed
more serious than that of runaways and throwaways. The
RCH aims to keep adolescents off the streets and to pre-
vent runaways or throwaways to become homeless who
are more likely to be out of work, commit crimes and
abuse alcohol/drugs. The increase of visits by adolescents
registered as runaways or throwaways to the RCH, and
the decrease of visits by those registered as homeless
might suggest that frequency of severe relational problems
between parents and their child is on the increase in
lcelandic homes.
Keyword: emergency shelter, adolescent, runaway,
throwaway, homeless.
Correspondence: Eiríkur Örn Arnarson,
eirikur<Slandspitali. is
Læknablaðið 2003/89 507