Læknablaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 60

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LANDLÆKNISEMBÆTTIÐ
Tölfræði
Skýrsluhald um heilbrigðismál
eru eitt af elstu verkefnum land-
læknis og hefur verið stundað í tvær
aldir hið minnsta. A dögum
tölvutækninnar hefur þetta skýrslu-
hald að sjálfsögðu breyst og nú heit-
ir sá hluti embættisins sem annast
þetta heilbrigðistölfræðisvið. Fram-
kvæmdastjóri þess er Sigríður Har-
aldsdóttir landfræðingur sem er sér-
hæfð í heilsufarslandafræði og hefur
starfað hjá landlækni í fjórtán ár.
„Það hefur orðið mikil breyting
á þessu sviði eins og við er að búast.
Gömlu heilbrigðisskýrslurnar voru
byggðar á skýrslugjöf héraðslækna
sem eru merkilegar sögulegar
heimildir. Það er ljóst að frá upphafi
hefur verið mikil lýðheilsuhugsun í
þessu því læknarnir segja ekki bara
frá sjúkdómum heldur gefa greinar-
góða lýsingu á þrifnaði, húsnæði,
fötum, mataræði, veðurfari, sam-
göngum og öðru sem mannlífið
snerist um. Með tímanum og eftir
því sem annarri útgáfu óx fiskur urn
hrygg urðu þessar skýrslur þurr-
legri.
Nú kappkostum við að safna
upplýsingum og koma þeim eins
fljótt og hægt er út til fólks. Við
höldum ýmsar grunnskrár hér sem
fólk getur leitað í og erum í sam-
starfi við Tryggingastofnun ríkisins,
Heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið og fleiri aðila um að
bæta aðgengi að upplýsingum. Það
er mikilvægt að kenna fólki að
nota þessar upplýsingar og ekki
síður að skrá þær. Við gefum út til-
mæli um lágmarksskráningu upp-
lýsinga í heilbrigðiskerfinu í því
skyni að samræma skráninguna.
Góðar og aðgengilegar upplýsing-
ar auka skilning á milli manna,
þvert á fagstéttir og stofnanir,“ seg-
ir Sigríður.
Eins og önnur svið hjá landlækni
hefur tölfræðisviðið þanist nokkuð
út en nú starfa þar fimm manns.
„Við vorum tvö þegar sviðið var
stofnað 2001 en áætlanir gera ráð
fyrir að hér verði 10 manns þegar
fram líða stundir,“ segir Sigríður
Haraldsdóttir.
við höfum eftirlit með starfsemi og þjónustu sem
heilbrigðisstofnanir veita. Þann þátt erum við að efla
með ákveðnu vinnulagi sem við höfum tekið upp.
Flestir hafa heyrt af þessu í tengslum við úttekt
sem við gerðum á Landspítalanum í vetur og varð
nokkuð umrædd og raunar umdeild af hálfu stjórn-
enda spítalans. Við ætlum að gera samskonar úttekt á
öllum sjúkrahúsum hringinn í kringum landið og
erum þegar búin með fjórar minni stofnanir. Við ger-
um þetta þannig að við leitum eftir upplýsingum frá
starfsfólki og stjórnendum og gerum litlar kannanir
meðal sjúklinga. Við spyrjum starfsfólkið hvernig því
líði í starfi og tökum einnig út rekstur, þjónustu,
afköst og árangur stofnunarinnar. Niðurstöðurnar
birtum við svo stofnununum ásamt ábendingum um
það sem vel er gert og hvar væri hægt að bæta starf-
semina.“
Tölfræði og meiri ráðgjöf
í fjórða lagi má nefna ráðgjöf til heilbrigðisstétta sem
einnig hefur farið vaxandi. Það gerum við meðal ann-
ars með tilmælum, ábendingum og klínískum leið-
beiningum. Við reynum að hvetja fólk til að sinna
starfi sínu í samræmi við bestu þekkingu sem völ er
á, gagnreyndri þekkingu sem best er á hverjum tíma.
I fimmta lagi viljum við efla ráðgjöf og tilmæli sem
almenningur getur nýtt sér. Við getum borið ábyrgð á
eigin heilsu upp að vissu marki þótt við gerum okkur
vissulega ljóst að aðstæður fólks eru misjafnar og að
ekki fæst við allt ráðið. Við getum gert margt sjálf ef
við fáum upplýsingar og þess vegna viljum við hvetja
stofnanir - heilsugæslu, sjúkrahús og hina nýju Lýð-
heilsustöð - til að taka virkan þátt í að dreifa upplýs-
ingum til almennings.
I sjötta lagi er mikið sóknarfæri fólgið í því að
safna góðum og gagnreyndum upplýsingum um
heilsufar landsmanna. Það gerum við hér, svo sem
með vistunarupplýsingum frá spítölum og heilsugæsl-
unni, Slysaskrá íslands, skrá um bólusetningar og
fleira. Við þurfum að efla þennan þátt því við vitum
ekki nógu mikið um árangur þess sem við erum að
gera í heilbrigðiskerfinu. Við höfum tækifæri til
skráningar í lýðheilsu og faraldsfræði sem aðrir hafa
ekki og það eigum við að notfæra okkur. Við þetta
gætu bæst lyfjagagnagrunnar sem voru nokkuð til
umræðu í vetur. Aðrir gagnagrunnar eru varðveittir
hjá stofnunum á borð við Hjartavernd og Krabba-
meinsfélagið, svo dæmi séu tekin.“
Höldum trúnaöi
Landlæknisembættið hefur því ýmsum hnöppum að
hneppa og sumum harla ólíkum. Til dæmis gæti það
vafist fyrir ýmsum að vera hvort tveggja í senn fag-
legur leiðtogi heilbrigðisstarfsmanna og refsivöndur
þeirra. Hvernig gengur að samræma þessi hlutverk?
„Þetta fer vel saman. Við reynum annars vegar að
tala fyrir því sem hægt er að gera vel og leggja áherslu
á samvinnu heilbrigðisstétta í þágu sjúklinga sem allt
snýst að sjálfsögðu um. A hinn bóginn höfum við
trúnað flestra starfsmanna í heilbrigðisþjónustunni.
Við getum átt trúnaðarsamtöl við þá og metum það
mikils en það kemur ekki í veg fyrir að við tökum í
lurginn á þeim ef þess er þörf. Við getum gefið góð
ráð og hvatt fólk til að gera vel og einmitt þess vegna
*
532 Læknablaðið 2003/89