Læknablaðið - 15.06.2003, Blaðsíða 61

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LANDLÆKNISEMBÆTTIÐ
Sóttvarnir
Sóttvarnir eru sennilega eitt þeirra verkefna landlæknis-
embættisins sem almenningur verður hvað mest var við. Þar
ræður ríkjurn Harcildur Briem sem var skipaður sóttvarna-
læknir í ársbyrjun 1998. Aður hafði hann verið í farsóttar-
nefnd frá 1986. Hann segir að lög um sóttvarnir sem tóku gildi
1997 hafi breytt miklu í starfi deildarinnar.
„Sóttvarnalögin eru rammalöggjöf um almennar sóttvarnir
en á grundvelli þeirra er hægt að setja reglugerðir um einstaka
sjúkdóma. Aður voru sett lög um hvern sjúkdóm og það gat
verið ansi svifaseint að koma þeim í gegn. Nú er starfandi
samstarfsnefnd um sóttvarnir sem getur gripið til viðeigandi
ráðstafana ef óvæntar farsóttir koma upp. Þetta fyrirkomulag
komst á eftir kamfýlóbakterfaraldurinn sem hér geisaði.
Þegar ég kom fyrst til starfa var alnæmi helsti vágesturinn
en síðan hefur margt rekið á fjörur okkar: kamfýlóbakter og
salmonellu, auk þess sem við höfum orðið að standa vaktina
gagnvart vágestum á borð við nautafár með hættu á Creuz-
feldt-Jakobs sjúkdómi og núna bráðalungnabólgu. Það er því
nógu að sinna. Við erum að vinna að bólusetningu allra barna
gegn heilahimnubólgu sem er mikið verkefni.“
Auk Haraldar starfa fimm manns að sóttvörnum hjá land-
lækni og eru suntir í alþjóðlegu samstarfi, svo sent um varnir
gegn fjölónæmum berklum, alnæmi og sýklalyfjaónæmi. Sótt-
varnalæknir tekur þátt í starfi Sóttvarnaráðs Evrópusam-
bandsins sem Haraldur segir að sé afar mikilvægt fyrir íslend-
inga því það auðveldar okkur að vera samstíga þjóðum Evr-
ópu í sóttvörnum.
Síðast en ekki síst ber að geta þess að viðhorf til sóttvarna
hafa breyst verulega eftir hryðjuverkaárásina á New York og
Washington 11. september 2001. Þá gerðust íslendingar þátt-
takendur í samstarfi Norðurlanda um viðbrögð við sýkla-,
eiturefna- og geislaefnanotkun í stríði eða hryðjuverkum.
„Við þurfum að eiga mótefni gegn slíkum efnum og að því er-
um við að vinna,“ segir Haraldur Briem.
er enginn færari um það en við að benda á það að
ekki hafi verið farið eftir ráðum okkar og leiðbein-
ingum.
Þetta getum við gert vegna þess að við höfum
engar framkvæmdir með höndum, embættið „fram-
kvæmir“ í raun enga heilbrigðisþjónustu. Ef við skipt-
um þessu sviði í þrennt - stefnumótun, framkvæmd
og eftirlit - þá getum við haft afskipti af því fyrst-
nefnda og því síðastnefnda svo fremi við komum
ekki nálægt framkvæmdinni. Með því móti eiga engir
hagsmunaárekstrar að koma upp.“
Auglýst eftir pólitískri umræöu
- En ef það slær í brýnu milli heilbrigðisstjórnarinnar
og heilbrigðisstéttanna, hvar standið þið þá?
„Það gerist nú æði oft, samanber nýlegar deilur
heilsugæslulækna og heilbrigðisstjórnarinnar sem
hafa staðið í átta ár. Þær deilur hafa fyrst og fremst
snúist um kaup og kjör og hvorki við né aðrir telja
það hlutverk okkar að koma nærri kjaramálum heil-
brigðisstétta eða hinum fjármálalega þætti heilbrigð-
isþjónustunnar. Við erum hin faglegi armur heil-
brigðisstjórnarinnar. Vissulega eru þarna grá svæði
sem við reynum að halda okkur frá en að sjálfsögðu
tekst það ekki alltaf. Svo ég haldi mig við heimilis-
læknadeiluna þá áttum við þátt í að finna lausn á
henni, við gátum sett fram hugmyndir og liðkað fyrir
því samkomulagi sem deiluaðilar náðu.
Ef upp kemur faglegur ágreiningur, svo sem ef
ráðuneytið ákveður að skera niður þjónustu sem
heilbrigðisstarfsfólk telur lífsnauðsynlega, þá getum
við leikið hlutverk sáttasemjarans. Við getum bent
mönnum á það hvað vísindin segja. Einnig teljum við
það skyldu okkar að gæta hagsmuna sjúklinga. í slík-
um tilvikum verðum við að hafa hugfast að kostnað-
arvitundin þarf ekki alltaf að stangast á við siðferðis-
vitundina. Stundum verðum við að horfast í augu við
það að geta ekki gert allt sem hægt er fyrir sjúkling A
ef það þýðir að sjúklingur B fær ekki það sem hann
þarf. Þarna verðum við að vega og meta hvað þekk-
ingin segir okkur og hvaða fjármuni við höfum til
ráðstöfunar.
Svo má deila endalaust um það hvort heilbrigðis-
þjónustan fái nóg og eflaust finnst flestum að svo sé
ekki. Mér finnst við gera of mikið af því að halda
umræðunni um forgangsröðun og fjárveitingar innan
okkar raða, innan heilbrigðiskerfisins. Þetta er mál
samfélagsins og það á að ræða um allt samfélagið.
Okkur hættir til að líta svo á að þessi mál hafi verið
falin okkur og komi ekki öðrum við. Það er bara ekki
rétt,“ segir Sigurður og lýsir nokkrum vonbrigðum
með það hversu lítil umræða hafi orðið um heilbrigð-
ismál í nýafstaðinni kosningabaráttu.
Læknablaðið 2003/89 533