Læknablaðið - 15.06.2004, Blaðsíða 34

FRÆÐIGREINAR / GALLKÖGUN
finnst í stórri rannsókn en hvergi betri (21). Hér á
íslandi er sennilega auðvelt að vera viss um að öllum
áverkum á gallpípu sé til skila haldið vegna smæðar
kerfisins og lipurra samskipta milli sérfræðinga.
Það sem gerir þessa rannsókn frábrugðna öðrum
rannsóknum er há tíðni bráðaaðgerða, eða tæp 60%.
Bráðaaðgerðir eru yfirleitt mun færri en valaðgerðir,
eða í kringum 20% (23). Þegar tegund aðgerðarinnar
er skráð (val/bráða) þá er venja að skrá ábendingu
skurðlæknisins í aðgerðarlýsingu. Bráðaaðgerðir eru
gerðar vegna meintrar gallblöðrubólgu en 11% sjúk-
linga okkar fengu þá lokagreiningu við útskrift. I
rannsókn á bráðri gallkögun frá Sviss kemur fram að
82% reynast hafa bráðagallblöðrubólgu (24). Fjöldi
bráðaaðgerðanna er því fyrst og fremst merki skjótrar
þjónustu. Nauðsynlegt er að hafa það í huga þegar
efniviðurinn er metinn. Það er ljósl að mun líklegra er
að fylgikvillar og viðsnúningur í opna aðgerð eigi sér
stað ef um bráðaaðgerð er að ræða (23).
Algengasti fylgikvillinn í okkar höndum reyndist
vera gallleki, en 2,3% sjúklinga láku frá gallpíplu
eða gallblöðrubeð í kjölfar gallkögunarinnar. Tíðni
gallleka frá gallpíplu hefur verið rannsökuð og reynst
vera um 1,1% en er þá um mun færri bráðatilvik að
ræða en í okkar rannsókn (25). Yfirleitt eru tvö hefti
sett yfir gallpípluna til að loka henni. Upplýsingar
eru ekki fyrirliggjandi um fjölda hefta sem notuð
voru. Sé um að ræða leka frá gallpíplu er einfaldasta
meðferðin nú að kljúfa hringvöðva við papillu
Vaters og fá þannig frítt flæði niður úr gallpípunni
eða að setja inn stent. Myndrannsókn gallpípu með
speglunartækni (ERC) er bæði hjálplegt til greiningar
og einnig til meðferðar á sjúklingum með vandamál
eftir gallkögun (26). Byggist lekinn á skaða á stærri
gallgangi er mun erfiðara að leysa vandann. I einu
tilfelli okkar var um leka frá hægri lifrargangi að ræða
með dauðsfalli í kjölfarið.
Rannsóknin sýnir að tíðni alvarlegra fylgikvilla
eftir gallblöðruaðgerðir með kviðsjá á Landspítala
er svipuð eða minni en í sambærilegum rannsóknum
erlendis. Tíðni áverka á stóra gallganga 0,2% er með
því lægsta í rannsóknum með sjúklingafjölda yfir
1000. Svo virðist sem í okkar höndum sé um að ræða
örugga aðgerð og að hér hafi gengið vel að innleiða
nýja aðgerðartækni. Trúlega skipta margir þættir máli
hvað varðar góðan árangur en mikil reynsla skurð-
læknanna af opnum gallblöðruaðgerðum og myndun
ákveðinna skurðteyma sem ábyrg voru fyrir starfsem-
inni sennilega mikilvægust. Einnig er mikilvægt að
tíðni viðsnúninga yfir í opna aðgerð er fremur há en
það á vafalaust einnig þátt í því að árangur var eins
góður og raun ber vitni.
Heimildir
1. Bjarnadóttir R, Gunnlaugsson GH. Gallblöðrutökur um kvið-
sjá: Fyrstu 100 tilfellin á Borgarspítala. Læknablaðið 1994; 80:
225-31.
2. Óskarsson K, Oddsdóttir M, Magnússon J. Gallkaganir á Land-
spítalanum. Fyrstu 353 tilfellin. Læknablaðið 1998; 84: 461-5.
3. Bergmann JB, Kolbeinsson ME, Guðjónsson H. Gallblöðru-
dráttur á Sjúkrahúsi Akraness, uppákomur og úrlausnir.
Læknablaðið 1996; 82: 311.
4. Hauksson H, Datye S. Gallblöðrutökur um kviðsjá á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri-65 fyrstu tilfellin. Læknablaðið 1994;
80: 561.
5. Goodman GR, Hunter JG. Results of laparoscopic cholecys-
tectomy in a university hospital. Am J Surg 1991; 162: 576-9.
6. Escarce JJ, Shea JA, Chen W, Qian Z, Schwartz JS. Outcomes
of open cholecystectomy in the elderly: a longitudinal analysis
of 21,000 cases in the prelaparoscopic era. Surgery 1995; 117:
156-64.
7. Roslyn JJ, Binns GS, Hughes EF, Saunders-Kirkwood K,
Zinner MJ, Cates JA. Open cholecystectomy. A contemporary
analysis of 42,474 patients. Ann Surg 1993; 218:129-37.
8. Strasberg SM, Hertl M, Soper NJ. An analysis of the problem
of biliary injury during laparoscopic cholecystectomy. J Am
Coll Surg 1995; 180:101-25.
9. Hunter JG. Avoidance of bile duct injury during laparoscopic
cholecystectomy. Am J Surg 1991; 162: 71-6.
10. Moossa AR, Mayer AD, Stabile B. Iatrogenic injury to the bile
duct. Who, how, where? Arch Surg 1990; 125: 1028-30; discus-
sion 1030-1.
11. Haglund U. [Bile duct injury is a disaster for both the patient
and the surgeon. Routine intraoperative radiography in chole-
cystectomy is recommended]. Lakartidningen 2001; 98: 5620-
2.
12. Nathanson LK, Shimi S, Cuschieri A. Laparoscopic cholecys-
tectomy: the Dundee technique. Br J Surg 1991; 78:155-9.
13. Óskarsson K, Kristvinsson H, Magnússon J. Gallpípuskemmd.
Sjúkratilfelli. Læknablaðið 1994; 80: 561.
14. Reynolds W Jr. The first laparoscopic cholecystectomy. JSLS
2001; 5: 89-94.
15. Cuschieri A, Dubois F, Mouiel J, Mouret P, Becker H, Buess G,
et al. The European experience with laparoscopic cholecystec-
tomy. Am J Surg 1991; 161: 385-7.
16. Anderson RE, Hunter JG. Laparoscopic cholecystectomy
is less expensive than open cholecystectomy. Surg Laparosc
Endosc 1991; 1: 82-4.
17. Lam CM, Murray FE, Cuschieri A. Increased cholecystectomy
rate after the introduction of laparoscopic cholecystectomy in
Scotland. Gut 1996; 38: 282-4.
18. Berggren U, Arvidsson D, Haglund U. A survey of surgical
treatment of gallstone disease and the diffusion of laparoscopic
surgery in Sweden 1992- 93. Eur J Surg 1998; 164: 287-95.
19. Andren-Sandberg A, Johansson S, Bengmark S. Accidental
lesions of the common bile duct at cholecystectomy. II. Results
of treatment. Ann Surg 1985; 201: 452-5.
20. Go PM, Schol F, Gouma DJ. Laparoscopic cholecystectomy in
The Netherlands. Br J Surg 199; 80:1180-3.
21. Sawaya DE Jr, Johnson LW, Sittig K, McDonald JC, Zibari
GB. Iatrogenic and noniatrogenic extrahepatic biliary tract
injuries: a multi-institutional review. Am Surg 2001; 67: 473-7.
22. Slater K, Strong RW, Wall DR, Lynch SV. Iatrogenic bile duct
injury: the scourge of laparoscopic cholecystectomy. ANZ J
Surg 2002; 72: 83-8.
23. Cox MR, Wilson TG, Luck AJ, Jeans PL, Padbury RT, Toouli
J. Laparoscopic cholecystectomy for acute inflammation of the
gallbiadder. Ann Surg 1993; 218: 630-4.
24. Suter M, Meyer A. A 10-year experience with the use of
laparoscopic cholecystectomy for acute cholecystitis: is it safe?
Surg Endosc 2001; 15:1187-92.
25. Barkun AN, Rezieg M, Mehta SN, Pavone E, Landry S,
Barkun JS, et al. Postcholecystectomy biliary leaks in the
laparoscopic era: risk factors, presentation, and management.
McGill Gallstone Treatment Group. Gastrointest Endosc
1997; 45:277-82.
26. Traverso LW, Kozarek RA, Ball TJ, Brandabur JJ, Hunter JA,
Jolly PC, et al. Endoscopic retrograde cholangiopancreatogra-
phy after laparoscopic cholecystectomy. Am J Surg 1993; 165:
581-6.
490 Læknablaðið 2004/90
J