Læknablaðið - 15.06.2004, Blaðsíða 50

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÍFEYRISMÁL
- Rætt við Þorkel Bjarnason formann stjórnar Lífeyrissjóðs lækna um þau áform að
sameina sjóðinn Almenna lífeyrissjóðnum
Þröstur
Haraldsson
Nú eru uppi raddir um að Lífeyrissjóður lækna sé
orðinn of lítill og að rétt sé að huga að sameiningu
hans við annan sjóð. Umræða um þetta hefur verið
í gangi allt frá ársbyrjun 2003 þegar grípa varð til
skerðingar á réttindum sjóðfélaga og lífeyrisþega um
tæplega 10%. Umræðunni er ekki lokið en Þorkell
Bjarnason formaður sjóðsstjórnar segir að gott væri
að ákvörðun um sameiningu yrði tekin á næsta árs-
fundi sem haldinn verður vorið 2005. Þarna gætu því
orðið töluverð tíðindi og því þótti Læknablaðinu rétt
að ræða við Þorkel um stöðu sjóðsins og sameining-
arhugmyndirnar.
Þorkell sagði að skerðing réttindanna sem kom í
kjölfar þriggja magurra ára hjá sjóðnum hefði kveikl
umræður um það hvort hægt væri að fyrirbyggja slíka
atburði með því skipta sjóðnum upp í deildir.
„Þá komumst við að því að sjóðurinn væri of lítill
til þess að hægt væri að deildarskipta honum. Um
sama leyti varð ljóst að rekstrarumhverfi lífeyris-
sjóðanna var að breytast, vextir að lækka og framboð
á ríkisskuldabréfum með föstum vöxtum að minnka.
Meðalávöxtun sjóðsins undanfarin 10 ár hefur verið
5,6% og eina leiðin til að halda slíkri ávöxtun væri að
fjárfesta á hlutabréfamarkaði. Aðstæður á fjármála-
mörkuðum hafa verið að breytast og síðast en ekki
síst hefur íslenska krónan tekið upp á því að sveiflast,
ekki bara niður eins og við þessir eldri þekkjum vel
heldur einnig upp á við sem er alveg ný reynsla. Það
segir sig sjálft að það hefur áhrif á eignastöðu sjóðsins
þegar dollarinn hrynur úr rúmlega 100 krónum niður
fyrir 70 eins og gerðist.
Fleira hefur orðið til að breyta stöðu lífeyrissjóð-
anna. Til dæmis hefur örorkubyrði margra sjóðanna
verið að þyngjast þótt Lífeyrissjóður lækna hafi ekki
fundið eins mikið fyrir því og aðrir sjóðir. Langlífi
íslendinga hefur sem betur fer verið að aukast og það
þrengir einnig að sjóðunum."
Réttindin haldast óbreytt
í þessari stöðu fer stjórn sjóðsins að líta í kringum
sig eftir vænlegum kostum til sameiningar. Augun
beindust fljótlega að Almenna lífeyrissjóðnum og
segir Þorkell ýmsar ástæður vera fyrir því.
„í fyrsta lagi er það sami aðilinn sem sér um rekst-
ur beggja sjóðanna. í öðru lagi er stór hluti virkra
félaga í Lífeyrissjóði lækna með séreignarsparnað
sinn í Almenna lífeyrissjóðnum og í þriðja lagi er
örorkubyrði sjóðanna mjög svipuð. Við þetta má
bæta að sjóðirnir eru svipaðir um margt, okkar félags-
menn eru þó tekjuhærri. Tryggingafræðileg staða
sjóðanna er svipuð sem auðveldar þá aðgerð sem
nauðsynlegt er að grípa til við sameiningu, sem sé að
jafna réttindin.“
- Þá kemur að þeirri spurningu sem brennur á
allra vörum: Munu réttindi sjóðfélaga breytast við
sameininguna?
„Verði sameiningin að veruleika munu sjóðfé-
lagar halda þeim réttindum sem þeir hafa daginn
sem hún kemur til framkvæmda. Breytingin hefur
því engin áhrif á þá lækna sem komnir eru á eftirlaun
og sáralítil á þá sem eru að nálgast starfslok. Yngri
læknar þurfa hins vegar að hugsa sinn gang.“
Nú eru reglurnar þannig að mökum sjóðfélaga eru
tryggð góð eftirlaun til æviloka en það mun breytast
ef af sameiningu verður. I staðinn munu eftirlaun
sjóðfélaga hækka í framtíðinni. Sjóðsstjórn heldur
því fram að með þessu sé verið að færa réttindi sjóð-
félaga nær þeim veruleika sem læknar búa við. Þegar
reglurnar voru settar voru karlar í miklum meirihluta
í læknastétt og algengasta mynstrið var að eiginkonur
þeirra ynnu ekki úti. Þess vegna var eðlilegt að þeim
væri tryggður góður makalífeyrir, ekki síst í ljósi þess
að konur eru almennt langlífari en karlar.
Nú horfir öðruvísi við. Konur eru orðnar mun
fjölmennari í læknastétt og algengast að makar
lækna vinni utan heimilis og skapi sér sinn eigin eftir-
launarétt. Það er því ekki mikið vit í því fyrir konur í
læknastétt að fórna möguleikanum á að hljóta hærri
eftirlaun fyrir rétt á makalífeyri sem ólíklegt er að
eiginmenn þeirra muni njóta. Með skerðingu maka-
lífeyris munu örorkulífeyrisréttindi aukast, sérstak-
lega hjá yngri læknum.
Nú þurfa menn að hugsa
Eins og staðan er núna eru heildarskuldbindingar
sjóðsins í framtíðinni rúmlega 26 milljarðar. Þar
af eru skuldbindingar vegna makalífeyris um 5,6
milljarðar, eða um það bil fimmtungur. Það er ekki
verið að tala um að afnema makalífeyri með öllu
heldur er gert ráð fyrir því að maki njóti lífeyris í hálft
þriðja ár eftir andlát sjóðfélaga eða þar til yngsta
barn nær 18 ára aldri.
„Ef við hugsum okkur þrítugan lækni sem hefur
rúmar 400 þúsund krónur í mánaðarlaun og greiðir
11% af launum sínum í sjóðinn til starfsloka. Að
óbreyttu á hann rétt á 230 þúsund króna eftirlaunum
506 Læknablaðið 2004/90