Læknablaðið - 15.06.2004, Blaðsíða 46

UMRÆÐA & FRÉTTIR / KRABBAMEINSSKRÁIN
ofmetið, bæði fyrir faraldsfræðirannsóknir og aðrar.
Læknar og aðrir vísindamenn sem eru að rannsaka
krabbamein og hafa leyfi frá Vísindasiðanefnd og
Persónuvernd hafa aðgang að skránni. Við Krabba-
meinsskrána starfa níu manns að skráningu í fimm
stöðugildum en auk þeirra eru alltaf einhverjir að
störfum við rannsóknir. Nú eru til dæmis tvær konur
að vinna að rannsókn á brjóstakrabbameini en skráin
fékk stóran bandarískan styrk til gera hana. Einnig
er unnið að rannsókn á áhrifum bólusetningar gegn
leghálskrabbameini.
„Það hefur alla tíð verið gott samstarf við íslenska
lækna um skráningu krabbameina. Þeir sýna skránni
mikinn skilning og nota hana líka mikið, bæði til
rannsókna, kennslu og í daglegum störfum sfnum.
Tengslin við Landlæknisembættið hafa alla tíð verið
mjög sterk og landlæknir var fyrir nokkrum árum
gerður að ábyrgðarmanni skrárinnar gagnvart lögum
um persónuvernd.
Hins vegar teljum við þörf á að bæta lagalegt
umhverfi skrárinnar, einkum í þá veru að gera lækn-
um skyll að senda skránni upplýsingar eins og er ann-
ars staðar á Norðurlöndum. Svo er ekki í núgildandi
lögum,'1 segir Jón.
Baráttan gengur vel
Bókin Krabbamein á íslandi sem þau Laufey og
Jón ritstýrðu segir í stuttu máli sögu Krabbameins-
skrárinnar en meginefni bókarinnar eru stuttar
greinargerðir um allar tegundir krabbameins og
þróun þeirra á íslandi. Þar er sjúkdómnum lýst, getið
helstu orsaka og áhættuþátta, geint frá landfræðilegri
útbreiðslu, einkennum, nýgengi, greiningu, meðferð
og horfum þeirra sem sjúkdóminn fá. Auk þess er
kafli um faraldsfræði krabbameins og viðauki með
töflum.
Bókin gefur skýra og aðgengilega mynd af ástandi
mála hér á landi hvað varðar krabbamein og bar-
áttuna gegn því. Það var því vel við hæfi að spyrja
hvernig sú barátta gengi.
„Hún gengur vel hvað flestar tegundir krabba-
meins varðar. Lífslíkur þeirra sem fá krabbamein
hafa aukist verulega á undanförnum árum og áratug-
um. Það á ekki síst við um krabbamein hjá börnum,
krabbamein í eistum, Hodgkins sjúkdóm og brjósta-
krabbamein. Meðhöndlun þessara sjúkdóma hefur
tekið miklum framförum og meinin greinast fyrr en
áður var.
Það sem erfiðast hefur verið viðureignar er
krabbamein í lungum og brisi. Þar hafa orðið
einhverjar framfarir en ekki eins miklar og í þeim
sem áður voru nefnd. Annars getur verið erfitt að
flokka krabbamein eftir staðsetningu því þau hegða
sér mjög misjafnlega. Sem dæmi má nefna að flest
krabbamein í skjaldkirtli eru tiltölulega meinlítil og
auðveld viðureignar. Frá því er ein undantekning
sem er eitt illvígasta krabbameinsæxli sem til er en
það er sem betur fer sjaldgæft," segir Jón.
Laufey bætir því við um lungnakrabbameinið að
langflestir fái það vegna reykinga. „I kaflanum um
faraldsfræði krabbameins kemur fram að íslenskar
konur reyktu lengi vel mest af öllum norrænum
konum, meira en þær dönsku. Þetta endurspeglast
í því að nýgengi lungnakrabbameins meðal kvenna
hefur verið mest á Islandi. Það er ekki fyrr en á allra
síðustu árum sem nýgengið hefur orðið minna en hjá
þeim dönsku en þessar tvær þjóðir skera sig úr hvað
þetta varðar."
Jón segir að þetta sé fyrsta ritið sem veitir yfirlit
um krabbamein á Islandi sem byggt er á íslenskum
tölum. Hann segir að ráðuneyti heilbrigðismála hafi
sýnt útgáfunni skilning og rausnarskap. Fyrir vikið
var hægt að stilla verði bókarinnar í hóf en hún fæst
í öllum bókaverslunum Pennans og Bóksölu stúd-
enta.
502 Læknablaðið 2004/90