Læknablaðið - 15.06.2004, Blaðsíða 42

UMRÆÐA & FRÉTTIR / ÚTFLUTNINGUR / H EI L B R I G ÐI S M Á L
á heilbrigðistryggingai kaupa þjónustu í þessum
geira en einkasjúkrahús hafa ekki gengið sem skyldi
og segir í skýrslunni að þau standi oftast hálftóm.
Astæður eru ýmsar fyrir því en ekki síst hversu dýr
þjónusta sjúkrahúsanna þykir. Þar gætu íslensk fyrir-
tæki átt möguleika í samkeppni.
Farlama fótboltamenn
Þegar lítil fyrirtæki eru að reyna að koma sér að á
stórum markaði er oft gott að byrja smátt en reyna
ekki að gleypa allan markaðinn í einum bita. Eins og
allir vita er knattspyrna þjóðaríþrótt Breta og bresk
knattspyrnufélög velta stjarnfræðilegum upphæð-
um. íþróttamenn eiga það til að meiðast og þurfa á
aðgerðum að halda, ekki síst bæklunarskurðaðgerð-
um, liðspeglunum og þess háttar. Þeir eru á háum
launum og félögin sjá sér því mikinn hag í að koma
þeim framhjá biðlistum svo þeir verði sem fyrst klárir
í slaginn aftur.
Þarna gæti legið ágætur möguleiki fyrir fyrirtæki
á borð við Orkuhúsið. Reyndar hefur það reynt
fyrir sér á þessurn markaði með ágætum árangri því
Guðjón Þórðarson fyrrurn landsliðsþjálfari í knatt-
spyrnu sendi tvo menn til meðferðar í Orkuhúsinu
á liðnum vetri þegar hann var framkvæmdastjóri
Barnsley. Þær aðgerðir gengu vel, mennirnir voru
komnir fyrr út á völl en menn höfðu vænst eftir og
kostnaður var vel samkeppnishæfur.
Skýrsluhöfundar segja að þarna gæti verið
góður möguleiki fyrir Orkuhúsið að leita útrásar.
Fyrirtækið hefur sett sig í samband við tvö samtök
á sviði breskrar knattspyrnu, PFA sem eru samtök
leikmanna og FA sem eru heildarsamtök bresku
knattspyrnuliðanna. Þar á bæ hafa menn brugðist vel
við og sýnt því áhuga að senda breska knattspyrnu-
menn til meðferðar hér á landi. Þetta gæti því reynst
góður vaxtarbroddur. Eini gallinn sem nefndur er í
skýrslunni er sá að Guðjón Þórðarson er atvinnulaus
sem stendur og því ekki í eins góðu færi og áður til að
liðka fyrir þessum viðskiptum!
Þessi skýrsla svarar ekki öllum spurningum en
hún er ágæt vísbending um þá möguleika sem fyrir
hendi eru. Starfshópur LÍ hefur því væntanlega úr
ýmsu að moða í starfi sínu. Læknablaðið mun fylgjast
með því og greina frá niðurstöðum hópsins þegar þær
liggja fyrir.
Heilbrigðísráðstefna með trúarívafi
Ólafur Ólafsson
Höfundur er formaður
Félags eldri borgara og
fyrrverandi landlæknir.
Fyrir nokkrum árum kom hingað til lands ráð-
herra frá Nýja-Sjálandi og boðaði einka- og markaðs-
væðingu í heilbrigðismálum, það er að aðskilja kaup-
endur og seljendur og efla rekstur frjálsra trygginga.
Fundinum var stjórnað af yfirstjórn fjármála og
heilbrigðismála og viðtökurnar minntu á söfnuð er
hlustaði á trúarleiðtoga! Eg leyfði mér að flytja smá
tölu og benti á niðurstöður OECD. í töflum sem
náðu yfir kostnað vegna heilbrigðisþjónustu OECD-
ríkja kom fram að rekstur hennar var ódýrastur hjá
Norðurlandaþjóðum, Bretum og nokkrum öðrum
þjóðum þar sem almannatryggingar voru aðalkaup-
endur þjónustunnar. Þessar þjóðir sýndu líka besta
árangurinn varðandi lágan ungbarnadauða og lengri
ævilíkur. Þessar upplýsingar hrukku af stjórnendum.
Nú hefur komið í ljós í úttekt Hagfræðistofnunar
Háskóla íslands að markaðsstefna ráðherrans dugði
Nýsjálendingum í sex ár og hvarf í hafið aðallega
vegna þess að staða seljanda var miklu sterkari en
kaupanda og kostnaður varð mikill. Brelar og Svíar
hafa einnig gert tilraunir í sömu veru sem ekki tókst
sem skyldi. Vissulega náðust fram vissar umbætur,
til dæmis aukið gegnsæi kostnaðar, bætt staða heim-
ilislækna og fækkun legudaga (að minnsta kosti um
einn dag á ári í Stokkhólmi). Á hinn bóginn jókst
stjórnunarkostnaður gífurlega, samkeppnisaðstaða
einstakra deilda og hópa þar sem kaupendur og selj-
endur áttu að semja um verð var mjög misjöfn. Staða
seljanda var of sterk og yfirleitt jókst kostnaður
mikið. Bretum tókst einum að halda nokkuð niðri
kostnaði en það var á kostnað gæðanna sem nú er
kvartað sárlega undan. Sjúklingar kenna stjórnvöld-
um um vandann.
Ljóst er að ef samstaða er ekki á milli kaúpenda,
það er ef frjáls tryggingafélög taka yfir kaupendahlut-
verkið, geta þau tekið aukinn kostnað út í hærri
iðgjöldum. Seljendur ná betur fram sínum kröfum
og kostnaður verður hærri. í ofanálag láta frjálsu
tryggingafélögin þá sem ekki hafa ráð á að greiða
iðgjöldin lönd og leið. Þar með skapast misrétti í
þjónustu ofan á dýrari rekstur. Rekstrarsaga banda-
rískrar heilbrigðisþjónustu er kennslubók í því efni.
Markaðsvæðing og einkavæðing í heilbrigðisþjónustu
er miklum vandkvæðum bundin og veldur óskilvirkni
og misrétti sem fellur ekki að því lýðræði sem við
höfum skapað. Stjórnendur á fjármálasviði virðast
hafa misst af aðal kjarna málsins en það er að slíkur
rekstur verður dýrari. Almannatryggingar sem eru
eini kaupandi þjónustu hafa þó almannahagsmuni
í heiðri, standa vörð um þjónustu fyrir alla, og falla
betur að okkar lýðræðislega umhverfi.
498 Læknablaðið 2004/90