Læknablaðið - 15.06.2004, Blaðsíða 15

FRÆÐIGREINAR / NOTKUN TÍÐAHVARFAHORMÓNA
Notkun tíðahvarfahormóna hjá íslenskum
konum árin 1996-2001
Brynja
Ármannsdóttir1
LÆKNANEMI
Laufey
Tryggvadóttir2
FARALDSFRÆÐINGUR
Jón Gunnlaugur
Jónasson1,2,4
SÉRFRÆÐINGUR í
MEINAFRÆÐI
Elínborg J.
Ólafsdóttir2
VERKFRÆÐINGUR
Jens A.
Guðmundsson3
SÉRFRÆÐINGUR í KVEN-
SJÚKDÓMALÆKNINGUM
'Læknadeild, Háskóli íslands
2Krabbameinsskrá
Krabbameinsfélags íslands
3Landspítali
4Rannsóknastofa Háskólans í
meinafræöi.
Unniö við Krabbameinsskrá
Krabbameinsfélags íslands.
Fyrirspurnir og bréfaskipti
Laufey Tryggvadóttir,
Krabbameinsskrá
Krabbameinsfélags íslands,
Skógarhlíð 8, 125 Reykjavík.
laufeyt@krabb. is
Lykilorö: tíðahvarfahormón,
hormónauppbótarmeðferð,
tíðahvörf estrógen.
Ágrip
Inngangur: Frá lokum áttunda áratugarins hefur notk-
un kvenhormóna (tíðahvarfahormóna), hjá konum
á breytingaskeiði og eftir tíðahvörf, aukist stöðugt.
Þetta kom vel fram í fyrri rannsókn sem gerð var á
hormónanotkun íslenskra kvenna sem höfðu svar-
að heilsusöguspurningum á vegum Leitarstöðvar
Krabbameinsfélags íslands árin 1979-1996 (1). Núver-
andi rannsókn er sjálfstætt framhald af fyrri rannsókn
og var tilgangur hennar að kanna notkun tíðahvarfa-
hormóna á Islandi árin 1996-2001 og bera saman við
tímabilið 1979-1995.
Efni og aðferðir: Notuð voru gögn Heilsusögubanka
Leitarstöðvar Krabbameinsfélags íslands frá árunum
1996-2001 og könnuð svör kvenna á aldrinum 40-69
ára við spurningum unt hormónanotkun. Athugaðar
voru breytingar á hlutfalli kvenna sem nota hormón,
hlutfalli samsettra hormóna miðað við estrógen ein-
göngu, hlutfalli kvenna sem taka hormón í langan
tíma og athuguð tengsl hormónanotkunar og reyk-
inga. Samanburður var gerður við niðurstöður fyrri
rannsóknar (1).
Niðurstöður: Á árunum 1996-2001 svöruðu 16.649
konur (40-69 ára) spurningum um notkun tíðahvarfa-
hormóna. Notkun jókst á tímabilinu og einnig varð
aukning miðað við árin 1979-1995. Hærra hlutfall
kvenna sem fæddar voru 1941-45 hafði einhvern tíma
notað hormóna (68%) en kvenna fæddra 1931-35
(42%). Hormónanotkun við komu í Leitarstöð var
algengust á aldrinum 52 til 53 ára (57%). Hutfall
kvenna á aldrinum 50 til 55 ára sem tóku hormón við
komu (-50%) var óbreytt á rannsóknartímabilinu.
Langtímanotkun jókst stöðugt yfir tímabilið og árin
1996-98 höfðu 49% kvenna notað hormón lengur
en í 5 ár, en 67% árin 1999-2001 sem er einnig mikil
aukning miðað við fyrri rannsókn. Á tímabilinu 1996-
2001 höfðu 19% kvennanna notað hormón í 14 ár
eða lengur. Tíðni reykinga var hærri hjá konum sem
höfðu einhvern tíma notað tíðahvarfahormón (63%),
en þeim sem aldrei tóku hormón (53%).
Ályktanir: Hlutfall kvenna sem höfðu notað hormón
og tímalengd hormónanotkunar jókst á tímabilinu
1996-2001 og jókst í samanburði við fyrra tímabil.
ENGLISH SUMMARY
Ármannsdóttir B, Tryggvadóttir L, Jónasson JG,
Ólafsdóttir EJ, Guömundsson JA
Use of hormone replacement therapy by lcelandic
women in the years 1996-2001
Læknablaðið 2004; 90: 471-7
Introduction: Since the late seventies the use of hormone
replacement therapy by peri- and postmenopausal women
has been steadily increasing. This was shown in a former
study of hormonal use among lcelandic women who had
responded to a questionnaire when attending cancer
screening at the Cancer Detection Clinic (CDC) of the
lcelandic Cancer Society in the years 1979-1996. This
current study is an independent extension of the former
study with the goal of investigating menopausal hormone
use among lcelandic women during the period of 1996-
2001 and comparing the results with the former study
period of 1979-1995.
Material and methods: We used data from the CDC for
the period of 1996-2001 and reviewed the responses from
lcelandic women aged 40-69 years to questions regarding
hormonal use. We investigated changes in the proportion
of women using hormones, the proportion of women using
combined hormone replacement therapy, the proportion
using long-time hormone replacement therapy, and also
the relationship between hormonal use and smoking. We
also compared our results to the former study results.
Results: During the period 1996-2001,16.649 women
aged 40-69 years responded to the questionnaire on
hormonal use. There was an increase in use during that
period, and also an increase compared to the period
1979-1995. Women born 1941-1945 were more likely to
have ever used hormones (68%) than women born 1931-
35 (42%). Present use of hormones was most prevalent
among 52-57 year old women (57%). The proportion of
women aged 50-55 years reporting present use did not
change over the period (-50%). Long term use increased
steadily during the period. During 1996-98 the proportion
of women who had used hormones for more than 5 years
was 49%, compared to 67% of women 1999-2001. This
is also a considerable increase compared to the former
study period. In the years 1996-2001,19% of the women
reported hormone use for 14 years or more. Smoking was
more common among ever users of hormone replacement
therapy (63%) than among never users of hormone
replacement therapy (53%).
Conclusions: The proportion of women who had used
hormones and the duration of hormone use increased
steadily during the period of 1996-2001. There was also
a considerable increase compared to the former study
period.
Key words: hormones, hormone replacement therapy,
menopause, estrogen.
Correspondence: Laufey Tryggvadóttir, laufeyt@krabb.is
Læknaulaðið 2004/90 471