Læknablaðið - 15.02.2006, Blaðsíða 45

UMRÆÐA & FRÉTTIR / FÍKNIEFNI OG OFBELDI
Fíkniefnaneysla og ofbeldí eru teikn um
siðferðisbresti í samfélaginu
- segja læknarnir Valgerður Rúnarsdóttir og Kristín Sigurðardóttir
Snemma í desember var haldið málþing um sam-
starf og samskipti lögreglu og heilbrigðisþjónustu
en það getur verið vandasamt fyrir lækna og aðra
heilbrigðisstarfsmenn að feta réttu leiðina milli
trúnaðar við sjúklinga og þess að gæta að skyldu
sinni sem almennur borgari og verja almanna-
heill. Þarna komu saman læknar, lögreglumenn,
tollþjónar og fleiri sem eru í daglegri snertingu
við íslenskan fíkniefnaheim eða ýmsar afleiðingar
hans, meðal annars aukið ofbeldi. Það sem vakti
ekki hvað minnsta athygli á þessu málþingi voru
upplýsingar tveggja lækna, annars vegar um fíkni-
efnaneysluna og hins vegar ýmsar birtingarmyndir
hennar frá sjónarhóli starfsfólks á slysa- og bráða-
deildinni í Fossvogi.
Læknablaðið ræddi við læknana tvo sem eru
þær Valgerður Rúnarsdóttir læknir á Vogi og
Kristín Sigurðardóttir bráðalæknir og fræðslustjóri
slysa- og bráðadeildar Landspítala Fossvogi.
Valgerður birti yfirlit yfir innlagnir á Vogi und-
anfarin ár og ef eitthvað er að marka þær tölur
hefur orðið ótrúlega mikil aukning á neyslu ólög-
legra vímuefna síðasta áratuginn eða svo.
„Áfengismisnotkun er enn stærsti vandinn
en blönduð neysla hefur aukist verulega,“ sagði
Valgerður. „Neysla ólöglegra fíkniefna tók kipp
upp á við árið 1995, kannabis, amfetamín og e-töfl-
ur, og árið 1999 hófst önnur uppsveifla sem einkum
náði til efna á borð við kókaín og morfínskyld
lyf. Það er fyrst og fremst meðal unga fólksins
sem þessarar aukningar gætir. Ef litið er á alla þá
sem lögðust inn á Vog árið 2004 þá hafði tæp-
lega helmingur þeirra fíkn í kannabis eða örvandi
vímuefni. Sé hins vegar litið á aldurshópinn 20-29
ára er hlutfallið 77% og hjá þeim sem eru undir
tvítugu er hlutfallið 89%. Hjá þeim sem eru undir
þrítugu er algengast að neyta bæði kannabis og
örvandi efna meðan þeir eldri eru mest í áfengi og
róandi lyfjum.“
Gífurleg neysluaukning
Gögnin sem Valgerður sýndi á málþinginu bera
með sér að árið 1995 varð mikil aukning á kanna-
bisneyslu meðal yngsta hópsins. Kókaínið tók kipp
upp á við um 1999 en þar eru neytendurnir heldur
eldri. „E-pilluneyslan tók kipp sem flestir muna
árið 1996 og þá varð uppi fótur og fit í samfélaginu Valgerður Rúnarsdóttir
enda voru það fyrst og fremst unglingar sem voru (tn vinstri) og Kristín
í þeirri neyslu. E-pillan datt niður í tvö ár en frá Sigurðardóttir.
árinu 1999 hefur neyslan vaxið hröðum skrefum
án þess að það hafi vakið nokkur viðbrögð,“ segir
Valgerður.
Þegar litið er á tölurnar frá Vogi sést að fyrstu
e-pillufíklarnir komu inn á Vog árið 1995, árið eftir
voru þeir rúmlega 60, svo fækkaði þeim niður í um
20 en árið 2000 komu rúmlega 100 e-pillufíklar inn
á Vog og undanfarin ár hafa þeir verið á bilinu 160-
180 á hverju ári.
Svipaða sögu er að segja af amfetamín- og
kókaínfíklunum. Allt fram til 1996 voru innan
við 20 manns lagðir inn vegna kókaínfíknar á ári
en þá fór þeim að fjölga ört. Árið 2000 voru þeir
um 160 og árið 2004 voru þeir orðnir yfir 200.
Amfetamínfíklarnir sem lögðust inn á Vog voru á
bilinu 100-200 á ári fram til 1994 en árin 2003 og
2004 voru þeir yfir 500 hvort ár.
„Stór hluti af ástæðunni fyrir þessari aukningu
er sjálfsagt aukið framboð á fíkniefnum. Eg er ekki
viss um að þetta sé annað fólk en alkóhólistarnir,
það er bara í öðrum efnum í dag. Stóri vandinn við
kannabisfíknina er að þetta unga fólk dettur út úr
skóla og hættir að vera með, hættir að geta stundað
vinnu og sinnt fjölskyldu og er bara heima óvirkt á
meðan lífið gengur hjá,“ sagir Valgerður.
Hún bætir því við að róandi lyfjafíkn hafi alltaf Þröstur
verið algeng og aukist enn, og það séu oftar konur Haraldsson
Læknablaðið 2006/92 129