Læknablaðið - 15.02.2006, Blaðsíða 51

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNADAGAR
Hér má sjá ýmsa sem
standa framarlega í um-
rœðunni um skimun
eftir ristiikrabbameini. í
fremstu röðfrá vinstri:
Sigurjón Vilbergsson, Nick
Cariglia, Ásgeir Theodórs,
Óskar Reykdalsson, Jón
Þorvaldsson og Guðrún
Agnarsdóttir.
sem kallað hefur verið „hinn þögli morðingi".
Ástæðan er augljós: ristil- og endaþarmskrabba-
mein eru í fjórða sæti yfir aðgangshörðustu krabba-
mein sem hrjá íslendinga. Nýgengi þess er 9% af
öllum krabbameinum sem greinast og dánartíðnin
10%. Þessar tölur er hægt að lækka ef meinið
finnst nógu snemma en til þess þarf skimun sem
nær til helsta áhættuhópsins, fólks sem komið er
yfir fimmtugt.
Bakgrunnur umræðunnar var sá að árið 2004
var farið af stað með átak sem hafði þann tilgang
að koma á skimun. Það hefur ekki borið árangur
og þingsályktunartillaga sem borin var fram á al-
þingi það ár fékkst ekki afgreidd vegna ágreinings.
Hann snerist um það hvort þau útgjöld sem skim-
un hefur í för með sér væru réttlætanleg eða hvort
hér væru oflækningar á ferð. Þessi ágreiningur náði
inn í raðir lækna þótt andstæðingar skimunar létu
ekki á sér kræla á umræddu málþingi.
Ekki tala meira, heldur framkvæma
Axel Hall hjá Hagfræðistofnun Háskóla íslands
velti fyrir sér kostnaðinum við skimun og sagði
nokkuð erfitt um vik að bera saman við önnur
læknisverk því mjög skorti á það að slík verk væru
kostnaðargreind í ljósi virkni. Miðað við erlendar
kannanir væri þó hægt að áætla að hvert mannslíf
sem hægt væri að bjarga með skimun hér á landi
kostaði 2,4 milljónir króna. Landlæknir viður-
kenndi að þetta væri töluverð upphæð en benti
á að sömu erlendu tölur sýndu að með skimun
meðal fólks yfir fimmtugu væri hægt að fækka
ótímabærum dauðsföllum af völdum ristilkrabba
hér á landi um 43 á tíu árum.
Landlæknir benti einnig á að slík skimun væri
talin meðal árangursríkustu forvarnaraðgerða sem
þekktust. Á skalanum 0-10 fengju ristil- og legháls-
skimanir einkunnina 8 en brjóstaskimun fengi ekki
nema 6. í máli Kristjáns Sigurðssonar hjá leitar-
stöð Krabbameinsfélagsins kom fram að skimun
eftir ristilkrabba væri hafin í 14 af 31 Evrópuríki
og í undirbúningi í níu til viðbótar. Nokkuð er
mismunandi hvaða aðferð væri beitt en þar er að-
allega um að ræða tvenns konar blóðrannsóknir á
saur og ristilspeglun.
Eins og áður segir heyrðust engar efasemdar-
raddir á þessu málþingi. Hvort það merkir að öll
andstaða sé úr sögunni eða að menn séu hættir
að tala saman skal ósagt látið. Það var hins vegar
niðurstaða landlæknis eftir þessa umræðu að skim-
un eftir ristilkrabbameini væri fagleg, gagnreynd
og gagnleg læknisfræði og því væri rétt að ýta á
eftir því að hún yrði tekin upp. Nick Cariglia melt-
ingarlæknir á Akureyri var sammála því og sagði
að nú ættu menn að hætta að tala og fara að gera
eitthvað, allt væri betra en að sitja með hendur í
skauti.
Grýtt leið niður af stallinum
Naflaskoðun var á dagskrá á fimmtudeginum
þegar fjallað var um svonefnda HOUPE-rann-
sókn á heilsufari lækna og líðan þeirra í starfi. Lilja
Sigrún Jónsdóttir greindi frá gangi rannsóknarinn-
ar sem gerð er í fjórum löndum, Noregi, Svíþjóð og
Ítalíu, auk Islands. í hinurn löndunum eru tiltekin
háskólasjúkrahús þátttakendur en hér á landi var
spurningalisti sendur til allra lækna. Fyrstu niður-
stöður eru að líta dagsins ljós og voru þær kynntar
á málþinginu.
Félag kvenna í lœknastétl
hafði komið fyrir hluta
afsýningu sem upphaf-
lega var sett upp á ísafirði
í minningu Kristínar
Ólafsdóttur.
Læknablaðið 2006/92 135