Læknablaðið - 15.04.2008, Síða 40

FRÆÐIGREINAR
LUNGNAKRABBAMEIN
Tafla VI. Yfirlit yfir meðferð sjúklinga með lungnakrabbmein af ekki-smáfrumugerð.
Stig Meðferð
1 Skurðaðgerð eingöngu Óskurötækir: Geislameðferð
II Skurðaðgerð + lyfjameðferð eftir aðgerð Óskurötækir: Geislameðferð
IIIA Lyfja- og geislameöferö samhliöa, auk skurðaðgerðar í völdum tilvikum
IIIB Lyfja- og geislameðferö samhliða
IV Lyfjameðferð
og aðeins 15-20% þessara sjúklinga eru á lífi án
krabbameins fimm árum frá greiningu (112).
Sjúklingar með útbreitt smáfrumukrabbamein
eru yfirleitt meðhöndlaðir með krabbameinslyfj-
um eingöngu, oftast lyfjablöndur með tveimur
lyfjum þar sem annað lyfjanna er platinumlyf.
Tæplega 20% sjúklinga svara þessari meðferð að
fullu. Flestir þeirra fá þó endurtekið krabbamein
innan eins árs og er þá oftast gefin sama meðferð
að nýju. Þetta á þó ekki við ef sjúkdómurinn tekur
sig upp innan sex mánaða frá lokum meðferðar, en
þá eru gefin önnur lyf eins og paclitaxel, topotec-
an eða irinotecan sem 20-30% sjúklinganna svara
(113). Horfur þessara sjúklinga eru slæmar, til
dæmis eru lífshorfur sjúklinga með útbreitt smá-
frumukrabbamein að meðaltali 7-9 mánuðir og
einungis 2% sjúklinga eru á lífi eftir fimm ár (114).
Lungnakmbbamein af ekki-smáfrumugerð (tafla VI)
Það hefur lengi verið þekkt að stór hluti sjúklinga
sem gengst undir skurðaðgerð vegna sjúkdóms
á stigi I, II og III, greinist aftur með sjúkdóminn,
eða um 40% á stigi I, 61% sjúklinga á stigi II og
74% á stigi III (115). Á síðustu árum hafa verið
gerðar stórar slembaðar fjölsetra rannsóknir þar
sem kannaður er árangur lyfjameðferðar eftir
skurðaðgerð hjá sjúklingum með sjúkdóm á stigi
IB-IIIA (116-118). Tvær þessara rannsókna náðu til
samtals 1322 sjúklinga og var sjúklingunum skipt
í tvennt þar sem annar hópurinn fékk lyfjameð-
ferð eftir skurðaðgerð en hinn ekki. Niðurstöður
sýndu að sjúklingar á stigi II og IIIA sem fengu
lyfjameðferð greindust síður með sjúkdóminn að
nýju og lífshorfur voru betri (116,118). Hjá þessum
sjúklingahópi er því mælt með krabbameinslyfja-
meðferð eftir skurðaðgerð (82). Með krabbameins-
lyfjameðferð er hægt að fækka tíðni endurkomu
krabbameinsins í 51% hjá sjúklingum á stigi II og í
61% á stigi III (115). Ekki hefur tekist að sýna fram
á sambærilegan árangur fyrir sjúklinga á stigi I
og þeir því meðhöndlaðir með skurðaðgerð eða
geislameðferð eingöngu (82).
Krabbameinslyfjameðferðinni fylgja aukaverk-
anir og gagnast því aðeins sjúklingum sem eru
vel á sig komnir líkamlega og þjást ekki af öðrum
alvarlegum sjúkdómum. Einnig er mikilvægt
að sjúklingar séu fljótir að jafna sig eftir skurð-
aðgerð því æskilegt er að meðferð geti hafist innan
tveggja mánaða. (115). Helstu aukaverkanir eru
ógleði, þreyta, slappleiki og bæling á starfsemi
beinmergs (116, 118). Þá geta platinumlyf, einna
helst cisplatin, valdið truflun á starfsemi nýrna og
þarf því að huga vel að vökvajafnvægi sjúklinga á
meðan meðferð stendur.
Hjá sjúklingum með óskurðtækan sjúkdóm
á stigi III (IIIA/B) sem eru vel á sig komnir lík-
amlega er mælt með samtvinnaðri meðferð
krabbameinslyfja og geislameðferðar, en samhliða
meðferð gefur betri árangur en hvor meðferð gefin
í sínu lagi (119,120).
Sjúklingar með útbreitt lungnakrabbamein (á
stigi IV) eru taldir ólæknandi og tilgangur með-
ferðar fyrst og fremst að halda aftur af einkennum
sjúkdómsins. Meðferð á þessu stigi er einstaklings-
bundin og taka verður tillit til fjölmargra þátta,
svo sem kvartana sjúklings, annarra sjúkdóma og
almenns líkamlegs ástands. Nýlegar rannsóknir
hafa sýnt fram á bættar lífshorfur eftir lyfjameð-
ferð þar sem tvö lyf eru gefin saman og annað
þeirra er lyf úr flokki platinumlyfja (121). Þá hefur
lyf sem hemur nýmyndun æða í æxlum, bevaciz-
umab, einnig verið rannsakað hjá sjúklingum með
langt gengið Iungnakrabbamein og bætt lífshorfur
þeirra marktækt. Þetta lyf á hins vegar ekki að gefa
sjúklingum með aukna blæðingartilhneigingu þar
sem meðferðin getur valdið alvarlegum blæðing-
um (122). Ef sjúkdómur tekur sig upp að nýju er
oft gripið til annarra lyfja. Á undanförnum árum
hafa komið á markað nokkur ný lyf sem hægt er
að nota í slíkum tilvikum. Þar má nefna docetaxel
og pemetrexet sem er skylt lyfinu methotrexate og
hefur áhrif á umbrot fólínsýru (123). Gefitinib og
erlotinib eru í flokki nýrra lyfja sem ráðast gegn
vaxtarviðtökum á yfirborði krabbameinsfruma
(epidermal growth factor receptor). Þessi lyf eru
merk viðbót við eldri lyf og aukaverkanir litlar.
Þau nýtast þó aðeins þröngum hópi sjúklinga
(124). í framtíðinni er hugsanlegt að sameindalíf-
fræðileg og vefjafræðileg próf á æxlisvef geti verið
leiðbeinandi í því að finna þá sjúklinga sem svara
þessum lyfjum best (125).
Horfur
Lífshorfur sjúklinga með lungnakrabbamein
ráðast af fjölda þátta, svo sem aldri sjúklings
og almennu líkamlegu ástandi. Það sem mestu
máli skiptir eru útbreiðsla (stig) sjúkdómsins og
hvort um smáfrumukrabbamein er að ræða eða
ekki (49). Sjúklingar með smáfrumukrabbamein
hafa umtalsvert lakari horfur en sjúklingar með
lungnakrabbamein af ekki-smáfrumugerð. Þetta
308 LÆKNAblaðið 2008/94