Læknablaðið - 15.04.2008, Síða 82

H U G L E I Ð I N
T A K S Æ N G
G
Þ í
HÖFUNDAR
N A O G GAKK
f'W ■
Guðrún
Helgadóttir
Guðrún Helgadóttir er
Hafnfirðingur, fædd árið
1935. Hún gaf út sína
fyrstu bók tæplega þrítug
að aldri, Jón Odd og
Jón Bjarna (1974) og
varð strax vinsælasti og
virtasti barnabókahöfundur
þjóðarinnar. Síðan hefur
Guðrún sent frá sér fjölda
bóka sem íslensk börn
hafa lesið og lært af. Hún
hefur hlotið góða dóma
heima og erlendis og
verið skipað á bekk með
höfundum á borð við Astrid
Lindgren og Thorbjörn
Egner. Auk barnabóka
hefur Guðrún skrifað
skáldsögur, sjónvarpsleikrit
og fleira. í Guðrúnarhúsi
(2005) er safn greina um
verk hennar eftir ýmsa
fræðimenn. Guðrún
hefur hlotið verðlaun og
viðurkenningar fyrir störf
sín, árið 2005 Bókaverðlaun
barnanna fyrir bókina
Öðruvísi fjölskylda og
sama ár Verðlaun Jónasar
Hallgrímssonar fyrir framlag
sitt til íslenskrar tungu.
Tak sæng þína og gakk
sagði frelsarinn við lama manninn og sá reis
upp alheill, sér að kostnaðarlausu. Þegar ég var
barn fannst mér læknirinn okkar, hann Bjarni
Snæbjömsson, einmitt svona læknir. Hann lækn-
aði bara öll okkar mein þegjandi og hljóðalaust
og það kostaði aldrei neitt, enda áttu fæstir pen-
inga. Fæstir fengu að vita hvað var að þeim, en
mixtúrur Bjarna læknuðu flesta og Hafnfirðingar
létust ekki fyrr en í hárri elli. Ef eitthvað alvarlegt
steðjaði að, tóku systurnar á St. Jósefsspítala við og
það kostaði heldur ekkert. Þar var botnlangi minn
fjarlægður þegar ég var sjö ára og ber ég enn stórt
og mikið ör á rennilegum kviðnum eftir þá lífgjöf.
Bjarni leit eftir mér og systurnar hjúkruðu mér
og mér fannst þetta heilagt fólk. Mér fannst hann
Bjarni alveg jafngóður og Jesús. Og það fannst
öllum, enda var hann kosinn á þing, en ekki er
vitað til þess að hann hafi heldur talað þar. Honum
var ekkert gefið um þvaður. Hann lét hins vegar
verkin tala. Þegar umkomulaus stúlka ól barn á
heimili hans og dó af barnsförum, tóku Bjarni og
Helga kona hans barnið, sem var alvarlega fatlað,
og ólu þau drenginn upp með sínum eigin stóra
barnahópi. Hjá þeim var hann í hálfa öld og var
allra hugljúfi í bænum.
En þó að verkafólkið í firðinum væri félítið,
safnaðist afrakstur vinnu þess í digra sjóði sem
fleyttu þjóðinni fram á veg til framfara og vel-
sældar. Og umfram allt til betri heilsu, enda
voru ótrúleg afrek unnin á því sviði, og nægir
að nefna útrýmingu berklaveikinnar og stofnun
almannatrygginga. Menn gerðu sér grein fyrir rétt
eins og Járnkanslarinn Otto von Bismarck að lítið
gagn væri að heilsulausri þjóð. Til þess að bæta líf
og heilsu þyrftu sameiginlegir sjóðir að koma til.
Ekkert væri arðvænlegra fyrir samfélagið en veik-
ur maður sem gengi albata aftur út í lífið eftir dvöl
á sjúkrahúsi eða aðra læknismeðferð. Enginn tal-
aði um að slíkar stofnanir væru reknar með halla.
Og árangurinn lét ekki á sér standa. Litla þjóðin
okkar tók höfuðstökk úr eymd og örbirgð inn í öfl-
ugt samfélag velferðar og hagsældar. Og við kom-
umst á blað með hinum ríkustu þjóðum.
En nú sýnist heldur betur vera að harðna á
dalnum. Öld skósólanna virðist vera að renna
upp. í gær mátti heyra útvarp allra landsmanna
auglýsa marsípan-sálmabækur og það tók mig
nokkra stund að skilja að þær átti að éta. Og Ámi
Magnússon hvergi nærri. Og í dagblöðum dagsins
auglýsir heilbrigðisráðherrann örvinglaður eftir
einhverju fólki sem nenni að taka við veikum gam-
almennum og býður húsnæði Landakotsspítala
til starfans. Það sárvantar samkeppni í umönnun
hinna öldnu. St. Jósefssystur þurftu aldrei að
keppa við neinn, hvorki á Landakotsspítala né í
Hafnarfirði. Og hjá þeim talaði enginn um rekstr-
arhalla. Þær hjúkruðu bara sjúkum og unnu af
elskusemi við hlið góðra og vandaðra lækna.
Eini hallinn í rekstrinum varð þegar ekki tókst að
bjarga lífi.
En systumar þurftu heldur ekki að sitja fundi
heilu og hálfu dagana, læknamir ekki heldur.
Þau voru bara að lækna fólk. Það var algjörlega
ástæðulaust að eyða tímanum í að ræða um rekst-
ur sjúkrahúsanna við fólk sem ekkert hefur til þess
unnið annað að vera duglegt að sleikja frímerki á
kosningaskrifstofum landsins. Nú sýnist mér að
ómældur tími heilbrigðisstétta fari í að þvaðra
um hallann í heilbrigðiskerfinu á svipuðu plani
og tapið í laxeldinu eða refaræktinni. En kannski
mætti ræða óheyrilegan verkjalyfjakostnað vegna
langs biðtíma eftir aðgerðum og annað sem tengist
heilsu landsmanna og læknisverkum.
En kosningasmalarnir vita lítið um svoleiðis
tap. Þeir sitja bara í stjóm sjúkrahúsanna og í
ráðuneytunum og horfa tileygir á aukinn kostnað
vegna þeirra gífurlegu framfara sem orðið hafa í
tækni og lyfjum, sem nú bjarga mannslífum sem
áður var ógerlegt. Þessar framfarir heita á þeirra
máli halli.
Er ekki kominn tími til að heilbrigðisstétt-
imar hætti að láta bjóða sér þessa endileysu?
Og fari aftur að vera læknar eins og hann Bjami
Snæbjörnsson og systurnar á St. Jósefs með öllum
þeim möguleikum sem ekki vom til staðar í þeirra
tíð? Að þeir reki hagfræðingana og hagræðingana
heim til þess að lesa sér til um hvað sé arðbært í
samfélaginu og hvað ekki? Þá kynnu þeir góðu
fræðingar að komast að því að það getur aldrei
orðið halli á heilbrigðisstofnunum. Öll sú vinna
sem þar fer fram er hreinn gróði fyrir samfélagið
allt. Sá eini sem máli skiptir þegar öllu er á botn-
inn hvolft.
Um það held ég að þjóðin sé sammála. Eigum
við ekki að sameinast um að leggja því frábæra
fólki sem vinnur við lækningar og umönnim
sjúkra í þessu landi það fé sem nauðsynlegt er að
þess eigin mati til að veita sérhverju landsins bami
þá læknisþjónustu sem talin er með þeirri bestu í
heimi hér? Það fólk er aðeins í samkeppni um eitt:
að berjast við sjúkdóma og þrautir, sem sækja að
okkur öllum, og vinna sem flesta sigra. Eitt er að
éta sálmabækur í hallæri, en að svelta heilbrigð-
iskerfið er heimskulegt.
350 LÆKNAblaðið 2008/94