Læknablaðið - 15.12.2008, Blaðsíða 48

UMRÆÐUR 0 G FRÉTTIR
LÍFFÆRAFRÆÐI GRAYS
Ritstýrði kafla í afmælis-
útgáfu Gray's Anatomy
Hin fornfræga líffærafræði Grays (Gray's
Anatomy) kom nýverið út í sérstakri af-
mælisútgáfu til að fagna því að 150 ár eru
liðin frá því fyrsta útgáfa verksins kom út
í Bretlandi. Þau tíðindi gerast með nýjustu
útgáfunni að Hannes Petersen, sérfræð-
ingur í háls-, nef- og eyrnalækningum og
dósent við læknadeild HÍ, er ritstjóri kafl-
ans um eyrað og er það í fyrsta sinn sem
íslenskur læknir er fenginn til að leggja lið
þessari gagnmerku útgáfu.
Hávar
Sigurjónsson
Hannes hefur á undanförnum árum stundað rann-
sóknir á myndun eyrans, þá sérstaklega innra eyr-
anu þar sem hann beitir aðferðum tilraunalegrar
fósturfræði (experimental embryology) og notar
Kápan af
glænýrri útgáfu
bókarinnar sem
er sú fertugasta í
150 ára sögu.
þá sérstaklega kjúklingafóstur. „í litningum kjarna
okfrumunnar og síðar í kjörnum allra fruma
næriþekju og fósturkíms og að lokum fullmynd-
aðs einstaklings eru upplýsingar um byggingu
þeirrar lífveru sem um ræðir ásamt upplýsingum
um síðari starfsemi. Að þekkja þau gen er liggja
að baki ákveðnu útliti, hvað og hvernig þau ræs-
ast og hvernig umritun þeirra er háttað, er mikið
rannsakað nú. Minn áhugi hefur fyrst og fremst
beinst að myndun innra eyrans frá eyrafragi að
eyrablöðrungi, hvaða gen koma þar við sögu og
hvort frumur taugakambs taka þátt í lokamyndun
innra eyrans," segir Hannes. Þessar rannsóknir
leiddu til þess að hann vann fyrir nokkrum árum
við Developmental Neurobiology einingu King's
College í London þar sem hann kynntist aðalrit-
stjóra Gray's Anatomy, prófessor Susan Standring.
„Hún bað mig að ritstýra kaflanum sem snýr að
myndun eyrna og varð ég auðvitað góðfúslega við
því. Segja má að stórsæ líffærafræði hafi lítið sem
ekkert breyst frá því frumútgáfan kom út og sann-
arlega hefur hún í meginatriðum staðist tímans
tönn þótt bókin sé mun ítarlegri og betri nú en þá.
Hinn hefðbundni texti stórsærrar líffærafræði er
framsettur á mun kennsluvænni hátt og studdur
myndum í hæsta gæðaflokki. Miklar framfarir
í þekkingu á smásærri líffærafræði og nátengt
myndgreiningu á sama sviði, hefur texti þess efnis
aukist mikið og einnig allur texti er snýr að mynd-
un líffæra og líkama. Þannig er vísað til allra nýj-
ustu og helstu heimilda sem lesandinn getur leitað
í eftir nánari upplýsingum um hvaðeina. Einnig er
lögð gríðarleg vinna í myndefni bókarinnar sem
er í algjörum sérflokki, bæði kennslufræðilega
og tæknilega." Hannes er sannarlega dómbær á
gæði teikninga því eftir hann liggur verk lækn-
isfræðilegra teikninga sem notaðar hafa verið við
kennslu hérlendis og í útgáfum bóka og bæklinga
innanlands og utan. „Ég vann í mörg sumur við
líffærafræðiteikningar fyrir forvera minn, prófess-
or Hannes Blöndal, sem voru síðan notaðar við
kennslu í læknadeildinni."
Gray's Anatomy kom síðast út fyrir þremur
árum 2005 og er því ekki langt stórra högga á
milli. Hannes segir þó verulegan mun á bókunum
tveimur, sérstaklega hvað varðar gæði myndefn-
844 LÆKNAblaðið 2008/94