Læknablaðið - 15.01.2009, Blaðsíða 19

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
Arangur aðgerða á slitinni
fjærsin upphandleggsvöðva
á FSA1986-2006
Ágrip
Freyr Gauti
Sigmundsson1
læknir í sérnámi
Ari H. Ólafsson1
hand- og
bæklunarskurðlæknir
Þorvaldur
Ingvarsson1’23
bæklunarskurðlæknir
Rannsókn framkvæmd á
bæklunardeild Sjúkrahússins
á Akureyri.
Lykilorð: tvíhöfðavöðvi upphand-
leggs, sinaslit, langtímaárangur,
DASH, styrktarmælingar, hreyfifer-
ilsmælingar, skurðmeðferð,
beinmyndun í mjúkvefjum.
'bæklunardeild
Sjúkrahúss Akureyrar,
2Heilbrigðisvísindastofnun
Háskólans á Akureyri,
3læknadeild HÍ.
Fyrirspurnir og bréfaskipti:
Freyr Gauti Sigmundsson
Ortopediska Kliniken
Karlshamn och Karlskrona
Blekingesjukhuset
Karlshamn
37480 Karlshamn
Svíþjóð
freyr. gauti. sigmundsson@
ltblekinge.se
Inngangur: Slit á fjærsin tvíhöfðavöðva upp-
handleggs (biceps brachi) er sjaldgæfur áverki og
árangur af aðgerðum því lítt þekktur. Lýst er ár-
angri af aðgerðum þar sem fjærsin tvíhöfðavöðva
upphandleggs er endurfest með aðgerð kenndri
við Boyd og Anderson. Þá eru notaðar tvær leiðir
til að komast að sininni og endurfesta.
Efniviður og aðferðir: Þeir sem höfðu slitið fjærsin
tvíhöfðavöðva upphandleggs á árunum 1986-2006
og gengist undir aðgerð á Sjúkrahúsi Akureyrar
voru beðnir að taka þátt í rannsókninni sem fólst í
líkamsskoðun, hreyfiferils- og styrktarmælingum,
svörun spurningalista og röntgenmyndatöku af
olnboga og framhandlegg.
Niðurstöður: Sextán manns (15 karlar, 1 kona),
meðalaldur 46 ár (24-53) gengust undir aðgerð
þar sem sinin var endurfest með aðferð Boyds og
Andersons. Tólf sjúklingar samþykktu að taka
þátt í rannsókninni, allt rétthendir karlmenn. Tíu
af 12 sjúklingum gengust undir aðgerðina innan
tveggja vikna frá áverkanum (0-80 dagar). Allar
sinamar greru eftir að þær voru endurfestar.
Munur var ekki tölfræðilega marktækur á styrk
í aðgerðararmi og þeim armi sem ekki var gerð
aðgerð á. Meðal DASH-stigun var 11,7 sem telst
lágt. Helmingur sjúklinga hafði merki um bein-
nýmyndun í mjúkvefjum.
Ályktun: Þrátt fyrir beinnýmyndun í mjúkvefjum
og væga hreyfiskerðingu í aðgerðararminum virð-
ist langtímaárangur aðgerðartækni þeirra Boyds
og Andersons góður. Rétt greining og aðgerð
fljótlega eftir áverka virðist vera lykilatriði til þess
að sjúklingum farnist vel.
Inngangur
Slit á fjærsin tvíhöfðavöðva upphandleggs er
sjaldgæfur áverki. Talið er að 3% af sinarslitum
á tvíhöfðavöðva upphandleggs eigi sér stað á
fjærsin vöðvans en slit á lengri nærsin vöðvans
(caput longum) er mun algengari.1 Oftast slitnar
sinin við skyndilegt átak eða högg á framhand-
legg þegar tvíhöfðavöðvinn er spenntur. Einkenni
slits er skyndilegur verkur í olnbogabót ásamt
bólgu á sama stað og minnkaður kraftur í beygju
um olnboga og rétthverfu um framhandlegg. Við
skoðun þreifast fjærsinin ekki eða illa ef miðað er
við heilbrigðu hliðina. Hægt er að staðfesta grein-
inguna með ómskoðun eða segulómskoðun sé
um vafatilvik að ræða. Sé sinin ekki fest að nýju
á sveifarhrjónu (tuberositas radii) tapast styrkur í
beygju og rétthverfu.2-3
Aðgerðir við sliti á fjærsin tvíhöfðavöðva upp-
handleggs þykja áhættusamar með tilliti til líf-
færafræði olnbogabótar. Á árum áður var oftast
notast við fremri aðgang sem kenndur er við
Henry en þar er sinin endurfest við sveifarhrjónu
eða að sinin var einfaldlega saumuð við upparms-
og sveifarvöðvann (m. brachioradialis).1'4 Þessar
aðgerðir þóttu áhættusamar og lýst var áverkum
á miðtaug (n.medianus), aftari millibeinataug
(n.interosseus posterior) og hliðlægri framarms-
húðtaug (n.cutaneus antebrachii lateralis) og upp-
armsslagæð (a.brachialis). Þegar sinin var saumuð
við upparms- og sveifarvöðvann hélst þokkalegur
styrkur í beygju um olnboga en styrkur í rétt-
hverfu tapaðist.
Árið 1961 þróuðu Boyd og Anderson nýja
aðferð til að festa að nýju hina slitnu tvíhöfðasin
á sveifarhrjónu. Þetta aðgerðarform naut fljótlega
vinsælda og var við þá kennt.5 Aðgerðin felst sér-
staklega í því að notast er við tvo aðganga, annars
vegar fremri aðgang í gegnum olnbogabót og hins
vegar aftan til og hliðlægt á olnboganum. Við
fremri aðganginn er sinin þrædd í gegnum göng
sín og við aftari aðganginn bundin um borholur
í gegnum sveifarhrjónuna. Eftir aðgerðina var
olnboginn settur í beygju í gifsspelku í sex vikur
og að því loknu hófst endurhæfing.
Kosturinn við aðferð Boyds og Andersons
er að sinin er endurfest á sinn rétta stað á sveif-
arhrjónu og því er möguleiki á að endurheimta
bæði beygju- og rétthverfugetu með minni hættu
á áverkum á taugar og æðar í olnbogabót.
Langtímarannsóknir á árangri þessara aðgerða
eru fáar, sennilega mest fyrir þær sakir að þessi
áverki er sjaldgæfur.
Tilgangur rannsóknarinnar er að lýsa langtíma-
LÆKNAblaðið 2009/95 19