Læknablaðið - 15.01.2011, Qupperneq 16

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKN
tegund ofnæmisprófa, sést að egg, jarðhnetur og
mjólk eru algengustu ofnæmisvaldarnir (sjá töflu
II). Þetta samræmist vel þeim fæðutegundum
sem áður hafa verið taldar helstu ofnæmisvaldar
í börnum.5-10-15
Exem var langalgengasta einkenni þeirra barna
sem voru með jákvætt þolpróf (sjá mynd 2) sem er
í samræmi við fyrri rannsóknir.11'16
Tafla III sýnir hugsanlega áhættuþætti sem við
athuguðum sérstaklega.
Talið er að snerting við bakteríuflóru í leg-
göngum móður hafi áhrif á ónæmiskerfi barna.17
Rannsókn okkar sýndi ekki auknar líkur á of-
næmissjúkdómum hjá bömum sem fæddust með
keisaraskurði. Rannsókn frá Noregi á tveggja ára
börnum sýndi ekki auknar líkur á fæðuofnæmi
en auknar líkur á astma hjá þeim sem höfðu
fæðst með keisaraskurði.17 Sýklalyf hafa á sama
hátt áhrif á bakteríuflóruna. Rannsókn þar sem
börnum var fylgt eftir frá fæðingu sýndi auknar
líkur á astma og exemi ef móðir fékk sýklalyf á
öðrum eða þriðja þriðjungi meðgöngu.18 Okkar
rannsókn studdi ekki þessar niðurstöður.
Súrefni gefið eftir fæðingu hefur verið tengt
aukinni hættu á astma á fyrstu 10 árum ævinnar.19
Engin tengsl fundust í okkar rannsókn, sem getur
skýrst af stuttum eftirfylgnitíma.
Niðurstöður rannsókna á áhrifum ábótar á of-
næmi hjá barni hafa ekki verið samhljóða.20 Abót
á meðan sjúkrahúsdvöl stóð hafði ekki áhrif á
ofnæmi hjá bami í okkar rannsókn.
í Boston Birth Cohort-rannsókninni tengdist
meðgöngusykursýki ofnæmisexemi, næmingu
fyrir fæðu (eggjahvítu, mjólk, jarðhnetum, rækj-
um, hveiti og valhnetum) og loftbornum ofnæmis-
vökum þegar fylgt var eftir í 3,2 ár.21 Rannsókn
okkar studdi ekki þessar niðurstöður, sem gæti
skýrst af styttri eftirfylgnitíma.
Rannsókn okkar staðfesti niðurstöður annarrar
rannsóknar sem sýndi að þvagfærasýking, sýk-
ing í leggöngum, sýking í efri loftvegi eða melt-
ingarfærasýking á meðgöngu tengdust ekki of-
næmisexemi í börnum.22
Rannsókn gerð í Stokkhólmi á fjögurra ára
börnum sýndi minni hættu á astma, ofnæmiskvefi
og næmingu fyrir mótefnavökum í fæðu með
hærri þjóðfélagsstétt foreldra sem metin var út
frá atvinnu.23 Rannsókn okkar sýndi ekki fylgni
eftir menntun foreldra. Yfirlitsgrein frá árinu 2010
sýndi ekki sterk tengsl á milli áhrifa gæludýra á
tilkomu ofnæmissjúkdóma og það sama á við um
okkar rannsókn.24
Sýnt hefur verið fram á að stress hjá móður á
meðgöngu og í fæðingu eykur áhættuna á astma
og ofnæmi hjá barni.25 Niðurstöður okkar eru í
samræmi við niðurstöður rannsóknar sem sýndi
auknar líkur á næmingu (kettir, hundar, hestar,
birki, vallarfoxgras, búrót, rykmaurar) hjá 15-17
ára unglingum ef móðir þeirra hafði fengið
meðgöngueitrun.25
Lýsisneysla daglega eða oft í viku minnkaði
tilhneigingu til næmingar fyrir fæðu en jók
tilhneigingu til astma. Rannsókn frá Þrándheimi
sem skoðaði áhrif lýsistöku á meðgöngu og eftir
fæðingu bams á astma og exem á öðru ári, sýndi
verndandi áhrif lýsis fyrir exemi.26
Minni líkur voru hjá barni að fá exem ef móðir
reykti á meðgöngu. Þessar niðurstöður ber þó
að taka með þeim fyrirvara að einungis tvö börn
með exem voru útsett fyrir tóbaksreyk og þyrfti
því stærra þýði til að fá afgerandi niðurstöður.
Rannsóknir hafa sýnt fylgni á milli reykinga
móður á meðgöngu og eftir fæðingu við astma hjá
barni.27 Rannsókn okkar styður ekki þá fylgni en
algengi astma eykst með hækkandi aldri.
Ef foreldrar áttu sér hvorugt sögu um ofnæmi
hafði það ekki áhrif á fylgni milli ofangreindra
áhættuþátta og ofnæmissjúkdóma hjá barni.
Það bendir til að tengsl á milli áhættuþátta og
ofnæmissjúkdóma hjá barni séu ekki einungis háð
umhverfisþáttum heldur líka fjölskyldusögu.
Jákvæð fjölskyldusaga hefur verið tengd við
auknar líkur á að barn fái ofnæmissjúkdóm.
Fundist hafa gen sem tengjast auknum líkum
á exemi og er þar helst að nefna gen sem kóðar
fyrir filaggrin-próteininu í húð.28 Einnig hefur
jákvæð fjölskyldusaga móður verið tengd við
aukna hættu á astma hjá barni.29 Niðurstöður
rannsóknar okkar staðfesta að fjölskyldusaga
um ofnæmissjúkdóma hefur forspárgildi um
ofnæmissjúkdóma hjá bami, það er astma og
exem.12 Rannsóknin sýndi að ofnæmissaga móður
virðist auka líkurnar á astma hjá barni en ofnæmi
föður virðist auka líkur á exemi.
Ályktun
Rannsókn okkar sýnir lægra algengi fæðuofnæmis,
astma og exems á fyrsta ári en fyrri rannsóknir.
Þátttakendur fyrri rannsókna á íslandi eru þó
eldri börn, 18 mánaða til tveggja ára. Algengi
ofnæmissjúkdóma eykst fyrstu ár ævinnar, sem
gæti skýrt þennan mun.
Niðurstöður okkar benda eindregið til að fjöl-
skyldusaga eigi stóran þátt í tilkomu ofnæmis þar
sem umhverfisþættir virtust eingöngu hafa áhrif á
tíðni ofnæmissjúkdóma hjá barni ef mæður voru
með ofnæmi sjálfar.
EuroPrevall-rannsóknin, sem er fjölþjóðleg
rannsókn, mun svara með beinum samanburði við
aðra þátttakendur í Evrópu hvort fæðuofnæmi er
sjaldgæfara hér á landi og hvaða umhverfisþættir
1 6 LÆKNAblaðið 2011/97