Læknablaðið - 15.10.2013, Side 29

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Þraut ehf. sérhæfir sig í meðferð vefjagigtar. Frá vinstri: Arnór Víkingsson gigtarlæknir, Sonja Harðardóttir skrifstofustjóri, Sigrún Baldursdóttir sjúkraþjálfari og Eggert S. Birgis-
son sálfræðingur.
lingurinn kemur síðan í viðtal þar sem
farið er yfir niðurstöðuna og að lokum er
ítarleg samantekt send til heimilislæknis.
Eg tel að með þessari nálgun séu
vefjagigtarsjúklingar loksins að fá þá heil-
brigðisþjónustu sem þeim ber, þjónustu
sem er sambærileg við það sem ýmsir
aðrir sjúklingahópar hafa notið undan-
farna áratugi. Mat á vefjagigt er tímafrekt
og nokkuð flókið ferli og það er ekki hægt
að ætlast til þess að heimilislæknir hafi
aðstöðu eða burði til að sinna slíku upp á
sitt eindæmi. Því tel ég að á sama hátt og
heimilislæknir getur sent sjúkling með
bakverk til röntgenlæknis og fengið prent-
aða niðurstöðu um ástand baksins, eigi
hann allt eins að geta sent sjúkling með
útbreidda stoðkerfisverki til Þrautar og
fengið prentaða skýrslu með niðurstöðum
og mögulegum meðferðarúrræðum."
Arnór segir þekkingu á eðli vefjagigtar
hafa fleygt mjög fram á síðustu 5-10 árum.
„í raun hefur þekkingaraukningin verið
allt að því byltingarkennd þannig að í
dag má halda því fram af sannfæringu að
enginn verkjasjúkdómur standi vefjagigt
framar hvað varðar vísindalega þekk-
ingu. Rannsóknaraðferðir sem fela í sér
magnmælingu skynviðbragða og mynd-
greiningatækni sem gefur möguleika á að
mæla efnaskiptavirkni og boðefnavirkni
í hinum ýmsu kjörnum heilans hafa veitt
okkur nýja innsýn í heim verkjaviðbragða.
Ég hef trú á að á næstu árum muni þessi
þekking valda straumhvörfum í nálgun
okkar og meðferð á langvinnum verkjum.
í greiningarferli okkar hjá Þraut leggj-
um við mat á hvaða meðferðar sé þörf.
Það ræðst meðal annars af greinanlegum
orsakaþáttum, af einkennamynstri og
því hversu virkur sjúkdómurinn er. Fyrir
vægan sjúkdóm dugar yfirleitt fræðsla,
lífsstílsbreytingar og mögulega minni-
háttar lyfjainngrip; fyrir illvígan sjúkdóm
þarf iðulega mun umfangsmeiri meðferð,
gjarnan 8 vikna ambulant endurhæfingu
5 daga vikunnar þar sem líkamsþjálfun,
hugræn atferlismeðferð, lyfjagjöf og fleira
er samtvinnað þörfum hvers og eins.
Sjúklingar koma of seint til meðferðar
Vefjagigt er ekki frábrugðin öðrum sjúk-
dómum að því leyti að því fyrr sem gripið
er inn í, því betur gengur að meðhöndla
hann. Við erum að mínu mati að fá
sjúklinga alltof seint til meðferðar, mjög
margir hafa verið illa haldnir árum saman
og eru dottnir útaf vinnumarkaðnum og
þá getur verið mjög erfitt að snúa ferlinu
við. Meðaltalsvefjagigtarskor sjúklinga hjá
Þraut samkvæmt FIQ-spurningalista er
um 63 stig, sem þýðir að meðalsjúklingur-
inn er þá þegar kominn með illvíga vefja-
gigt, það er skor hærra en 60 stig. Þetta er
hliðstætt því að kransæðasjúkdómur væri
ekki meðhöndlaður fyrr en kransæðarnar
væru 80% þrengdar eða að krabbamein
þyrfti að ná 5 cm stærð áður en eitthvað
væri að gert. Fyrirbyggjandi aðgerðir eru
það sem við viljum leggja áherslu á.
En vissulega geta skilin verið óglögg
þegar um sjúkdóm eins og vefjagigt er að
ræða. Hvenær eru þreyta eða verkir sjúk-
legir og hvenær ekki? Hvenær eru kvart-
anirnar einfaldur lífsstílsvandi og hvenær
sjúkdómur? Hvenær á heilbrigðiskerfið
að annast kostnað vegna þjónustunnar og
hvenær þarf þjóðfélagsþegninn sjálfur að
bera fulla ábyrgð á líðan sinni? Ég held að
tilhneigingin hjá mörgum læknum hafi
verið að seilast fulllangt í að skilgreina
alla langvinna stoðkerfisverki sem hreinan
lífsstílsvanda sem einstaklingarnir þurfa
sjálfir að finna lausn á; talsvert strangari
reglur en gilt hafa um fjölmarga aðra lífs-
stílstengda sjúkdóma þar sem heilbrigðis-
kerfið grípur fljótt og vel inn í þegar
einkennin birtast."
LÆKNAblaðið 2013/99 461