Frjáls verslun - 01.04.2010, Blaðsíða 26

26 F R J Á L S V E R S L U N • 4 . T B L . 2 0 1 0
Fjárhagsleg endurskipulagning fyrirtækja er mál málanna í atvinnulífinu og ljóst að miklar breytingar blasa við í mörgum atvinnugreinum, þar sem samrunar, yfir­tökur, stjórnenda­ og eigendaskipti og gjaldþrot verða áberandi. Fjárhagsleg endurskipulagning fyrirtækja
verður hins vegar aldrei nema með góðu samspili fjármála­ og við­
skiptalífsins – og nýrri hugsun um mikilvægi þess að flokka fyrir tæki
og endurskipuleggja þau sem eru lífvænleg.
Atvinnulífið kallar á þessa endurskipulagningu og að henni verði
hraðað – sem og að vextir verði lækkaðir og bankar hefji að lána
fyrir tækjum.
Koma þarf á jafnvægi í efnahagskerfinu til að traust komist á.
Fyrr verður varla hægt að fara í nauðsynlega fjárhagslega endur skipu­
lagningu. Skýrar reglur um góða viðskiptahætti verða sömuleiðis að
koma til. Ferlið þarf að vera opið.
Skipan mála við endurskipulagningu fyrirtækja skiptir sköpum
um það hversu hratt atvinnulífinu tekst að vinna sig út úr
yfirstandandi efnahagskreppu. Mjög skuldsett fyrirtæki, sem eru þó
rekstrarhæf, draga frekar úr efnahagsbata á meðan ekkert er að gert
gagnvart þeim – og því er stóra spurningin sú hvernig eigi að með­
höndla þessi fyrirtæki.
Ein afleiðing hrunsins er að dregið hefur úr allri lánafyrirgreiðslu
bankanna til atvinnulífsins og bitnar það á öllum fyrirtækjum, góð­
um sem slæmum. Tregða bankanna til að lána til atvinnulífsins tefur
og hamlar uppbyggingu atvinnulífsins – tefur sjálfa endurreisnina.
Það þarf að greina fljótt og vel hvaða fyrirtæki eru lífvænleg
og rekstrarhæf til að auðvelda bönkunum útlán og uppbyggingu
atvinnulífsins. Það er vandasamt verkefni en hins vegar bráðnauð­
synlegt. Órekstrarhæf fyrirtæki taka til sín fjármagn frá bönkunum,
sem kann að tapast, en trufla og skekkja á meðan samkeppni.
Vandinn er að þegar hin fyrirtækin, sem metin eru ólífvænleg,
eru látin fara í þrot mun það auka á atvinnuleysi og jafnvel kalla á
sértækar aðgerðir stjórnvalda. Að finna rétta lausn er hið brýna en
erfiða verkefni undir þessum kringumstæðum.
Fjárhagsleg endurskipulagning
Endurskipulagning fjármálakerfisins er frumforsenda þess hve hratt
og vel gengur að endurreisa atvinnulífið og þar er um fangs mesta
verkefnið að meta virði útlána sem nýju bankarnir hafa tekið yfir.
Þessi útlán vega sömuleiðis þyngst í fjárhagslegri endur skipulagningu
fyrirtækja og meðferð þeirra skiptir sköpum um það hvernig
bankarnir geta sinnt því hlutverki sínu að að veita atvinnulífinu
fyrirgreiðslu.
Stærsta verkefni fjármálakerfisins er að greina fyrirtæki, sem eru
verðmætari í rekstri en við upplausn, þ.e. eru rekstrarhæf. Það gefur
í leiðinni svar við því hvaða fyrirtæki eru verðmætari sem þrotabú en
að vera í áframhaldandi rekstri.
Kjarni málsins er að fjármagn til þeirra fyrirtækja, sem eru
ekki lífvænleg og verðmætari sem þrotabú, leiðir til verri afkomu
banka síðar og hefur skaðleg áhrif á þá markaði sem þessi yfirteknu
fyrirtæki bankanna keppa á með aðstoð þeirra. Það er ennfremur
dýrt að halda þeim gangandi og skekkir samkeppnisstöðu keppi­
nautanna, sem eru með lífvænlegan rekstur og gerir þeim erfiðara
með að standa í skilum.
Ef ekki er unnið hratt og vel í þessari flokkun fyrirtækja er
hættan sú að verið sé að vernda skuldsett fyrirtæki frá því að fara í
eðli lega gjaldþrotameðferð. Tryggja þarf að eingöngu þau fyrirtæki
fari í þrot sem ekki reynast lífvænleg við ítarlega skoðun.
The London Approach
The London Approach er aðferðafræði sem Englandsbanki hefur
þróað og byggist á samstarfi á milli fjármálafyrirtækja til að vinna
með lífvænlegum fyrirtækjum sem eru í fjárhagsvanda og skulda
mörgum lánardrottnum.
Markmiðið er að koma í veg fyrir að þessi fyrirtæki fari í gjald þrot
vegna úrræðaleysis eða ósamkomulags kröfuhafa. Matsaðferðin byggist
á því að ítarlegum upplýsingum er safnað um stöðu fyrir tækjanna og
samkeppnisumhverfi þeirra og rekstrarhæfi þeirra metið.
Á meðan á þessari vinnu stendur skuldbinda lánardrottnar sig
til þess að ganga ekki að fyrirtækjunum, þrátt fyrir vanskil, eða
bæta stöðu sína umfram aðra. Frysting lána er algengasta aðferðin
sem beitt er á meðan þau eru í þessari skoðun. Forsendan, sem allir
vinna eftir, er að verið sé að endurskipuleggja þau af kostgæfni og
vernda hagsmuni – sem og þau verðmæti sem í þeim eru.
Verklagsreglur hafa þróast hér á landi í þessum efnum og hefur
þessi aðferðafræði verið höfð að leiðarljósi.
Jón Snorri Snorrason, lektor við viðskiptafræðideild Háskóla Íslands, fjallar hér um fjárhagslega endur skipulagningu
fyrirtækja eftir hrunið. Hann segir bráð nauðsynlegt að bankarnir greini á milli fyrir tækja sem eru í skuldavanda og flokki
þau sem eru lífvænleg og rekstrarhæf frá þeim sem eru raun verulega gjaldþrota.
FJÁRHAGSLEG
ENDURSKIPULAGNING
JÓN SNORRI SNORRASON