Frjáls verslun - 01.04.2010, Blaðsíða 39

F R J Á L S V E R S L U N • 4 . T B L . 2 0 1 0 39
Hann fór í Versló að áeggjan móður
sinnar sem taldi gott fyrir ungan mann að
kunna eitthvað hagnýtt og síðan lá leiðin í
viðskiptafræði við Háskóla Íslands. Hann
byrjaði með námi að vinna hjá foreldrum
sínum í heildsölunni og kenndi við Versló
meðan hann var enn í háskólanum.
Við viljum verðbréfamiðlun
Vorið 1976 lauk Gunnar Helgi viðskipta fræð ­
inni og réðst þá strax í hálft starf sem fyrir­
tækjaráðgjafi hjá Hagvangi árin 1976­1981
og að hálfu sem verðbréfamiðlari og síðar
framkvæmdastjóri hjá Fjárfestingarfélagi
Íslands fram til 1989, síðustu árin einnig
framkvæmdastjóri Féfangs hf.
Tveggja ára hlé varð þó á þessum ferli
þegar Gunnar Helgi fékk námsstyrk frá
Rotary­hreyfingunni til að sækja fram halds­
nám við McMaster University í Ontario
í Kanada. Þar lauk hann meistaragráðu í
rekstrar hagfræði (MBA) árið 1983.
Eftir það varð hann forstjóri Landsbréfa
frá 1989 og til hausts 1999 þegar hann tók
að sér að stýra viðskiptaþróun á Norðurl­
öndum fyrir bandaríska sjóða stýr ingar fyrir­
tækið AllianceBernstein.
Landsbréf urðu þannig til að
Landsbankamenn vildu hafa verðbréfa miðl un
og sjóðastýringu eins og hinir bank arnir voru
búnir að koma sér upp. Þeir báðu Gunnar
Helga að koma og búa til verð bréfa deild.
Það var ritgerðarefni um samval á verð­
bréfum við lokapróf í viðskiptafræðinni
sem réð úrslitum um að verðbréf hafa verið
starfsvettvangur Gunnars Helga síðan.
Mótaði markaðinn
Vilhjálmur Egilsson segir að Gunnar Helgi
hafi farið inn á nýjar brautir í verðbréfa við­
skiptum á Íslandi og strax orðið „um talsverður
þátttakandi“ á því sviði. Og vegna þessara
viðskipta varð hann opinber persóna á Íslandi.
Ari Kr. Sæmundsen minnist þessa svo að
á spilakvöldum hafi komið æ oftar fyrir að
hringt var í Gunnar Helga og hann spurður
út í ýmsa hluti. „Þetta var alveg nýtt fyrir
okkur. Hann varð að útskýra hitt og þetta sem
við skildum ekkert í. Áður höfðum við alltaf
fengið að vera í friði við spilin,“ segir Ari.
Gunnar Helgi man þetta mjög vel. Þegar
við spyrjum hvort hann hafi ekki saknað þess
að vera skyndilega ekki lengur í hringiðunni
svarar hann afdráttarlaust: Nei.
„Þegar ég hætti hjá Landsbréfum varð ég
allt í einu bara lítill fiskur í stóru búri og þótti
það gott,“ segir Gunnar Helgi.
Bjó í Reykjavík – vann í Stokkhólmi
Vinnuna fyrir bandaríska fyrirtækið má þó
rekja til Landsbréfa. Gunnar Helgi segir
að upphaflega hafi Landsbréf gengið til
sam starfs við AllianceBernstein til að fá
tengsl við hinn alþjóðlega verðbréfamarkað.
Síðan hafi honum boðist verkefni við að
byggja upp viðskiptanet AllianceBernstein á
Norðurlöndunum. Þessi vinna stóð í tíu ár.
Fyrirtækið var þegar umsvifamikið í
heimalandi sínu, Asíu og Evrópu en vildi
jafnframt hasla sér völl á Norðurlöndunum
á sama tíma og frjáls lífeyrissparnaður fór
vaxandi. Höfuðstöðvar AllianceBernstein
eru í New York en Norðurlandaskrifstofan
í Stokkhólmi. Gunnar Helgi segist hafa
ákveðið að búa áfram á Íslandi þótt
meginhluti vinnunnar færi fram erlendis. Í
verstu hrinunum fór hann utan í hverri viku
en svo komu plús arnir, jólin og hásumarið
voru oft rólegri tímabil en hann vandist
þegar hann starfaði á Íslandi.
Mikið flakk
Mikill tími fór líka í ferðalög og fundahöld
í Ameríku og í Asíu þannig að oft var hent­
ugast að nota biðtíma heima í Reykjavík,
sinna fjölskyldunni og mæta á spilakvöld.
Ari Kr. Sæmundsen segir að þetta fyrir­
komulag á spilakvöldunum hafi heppnast
vel, ekki síst vegna þess að Gunnar Helgi
kom alltaf heim með nýtt safn af bröndurum
sem hann heyrði á ferðum sínum!
„Það gat stundum verið þreytandi að
ferðast svona mikið og hugsa í mörgum
tíma beltum og á fleiri en einu tungumáli,“
segir Gunnar Helgi. „Hins vegar kynntist
ég þarna mörgu því vandaðasta og færasta
fólki sem ég hef kynnst og stundum því
hógværasta. Það er oft eins og Íslendinga
skorti lítillæti.“ Starfið fólst mikið í að fá
stærstu banka Norðurlanda til samstarfs við
bandaríska sjóða styringarfyrirtækið Alli ance­
Bernstein og vinna með lífeyrissjóðum að
fjárfestingum.
Skildi ekki þróunina á Íslandi
Á sama tíma fylgdist Gunnar Helgi með
framvindu mála á Íslandi úr fjarlægð. Hann
gjörþekkti verðbréfamarkaðinn þegar hann
fór haustið 1999. Þessi markaður var í
þróun en í jafnvægi og engan óraði fyrir að
fram undan væri ein mesta kauphallarbóla
sem sögur fara af. Og hrun að lokum með
gjaldþroti allra íslensku bankanna, þar á
meðal Landsbankans eftir 123 ára starf.
Gunnar Helgi segist ekki vera dómari í
annarra sök en segir samt að hann hafi aldrei
skilið þennan ógnarhagnað sem skyndilega
varð af rekstri venjulegra fyrirtækja.
„Ég fann fyrir ónotakennd að sjá þetta
því ég skildi ekki að skyndilega væri hægt að
græða milljarða á fyrirtækjum sem á sínum
tíma voru talin góð ef þau náðu að skila
aðeins broti af þeim hagnaði,“ segir Gunnar
Helgi. „Ég skildi ekki þetta sem sumir
kölluðu tæra snilld.“
Hann segir einnig að fljótlega hafi hrað­
inn í vexti viðskiptanna valdið upp lausn­
ar ástandi og ekki var hlustað á viðvar anir
eða tekið mark á gulu spjöldunum sem
tóku að birtast árið 2005. „Þetta var galin
spákaupmennska rekin áfram af innbyrðis
metingi, óhóflegri skuldsetningu og hömlu­
leysi á flestum sviðum,“ segir Gunnar Helgi.
„Það er sorglegt að sjá hversu margir eiga
nú um sárt að binda vegna þessa. Miklar
fjárhæðir hafa tapast og mikið tjón hefur
orðið á innviðum fyrirtækjanna,“ segir
Gunnar Helgi.
Réttur maður
Vilhjálmur Egilsson hefur fulla trú á að
Gunnar Helgi skili hlutverki sínu sem banka­
ráðsformaður vel en minnir um leið á að
Landsbankinn er allt annar banki en hann
var og „kúltúrinn“ í bankanum annar.
„Það er augljóslega styrkur fyrir Gunnar
Helga að hann hefur staðið utan þess sem
gerðist á Íslandi síðustu árin,“ segir Vil­
hjálmur.
Eggert Guðmundsson hjá Granda tekur
í sama streng og segir að hjá Gunnari Helga
komi fram „sérstök blanda af reynslu og
þekk ingu án þess þó að hann sé skaddaður af
tengsl um við bankana“.
Eggert tekur þó fram að hann þekki ekki
beinlínis til verka Gunnars Helga sem banka­
manns. „Ég veit bara að ef hann tekur sér
eitthvað fyrir hendur gerir hann það af
krafti,“ segir Eggert.
N Æ R M Y N D A F G U N N A R I H E L G A H Á L F D A N A R S Y N I
„Það er augljóslega styrkur fyrir Gunnar
Helga að hann hefur staðið utan þess sem
gerðist á Íslandi síðustu árin.
Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri SA.