Frjáls verslun - 01.04.2010, Qupperneq 44

44 F R J Á L S V E R S L U N • 4 . T B L . 2 0 1 0
Steingrímur J. Sigfússon – hafi reynt að nota
handtökur Kaupþingsmanna í póli tísk um
tilgangi. Handtökum og síðar gæslu varð­
haldi yfir þeim Hreiðari Má Sigurð s syni,
fyrrverandi forstjóra Kaupþings, og Magnúsi
Guðmundssyni, bankastjóra í Lúxem borg,
var fagnað.
„Þau fóru augljóslega yfir strikið í
sam tölum við fréttamenn eftir handtök­
urnar,“ segir Sveinn Andri. „Þau áttu
ein faldlega ekki að tjá sig um málið því
það er ekki í þeirra verkahring að stýra lög­
reglurannsókn. Þau vildu njóta arðsins af
vinnu sérstaks saksóknara. Allar yfirlýsingar
stjórnmálamanna eiga að bíða þar til dómur
er fallinn.“
Síðan geta menn deilt um hver sagði
hvað og hver talaði um „að sefa reiði
al menn ings“. Steingrímur J. sagði það ekki
sjálfur en neitaði því ekki heldur. En ráða­
menn lýstu ánægju með handtökurnar og
það kom upp einskonar þórðargleði meðal
almennings.
Dómstóll götunnar
Og um leið og mennirnir voru komnir á
bak við lás og slá myndaðist þrýstingur á
dómstóla að staðfesta kröfu um gæslu varð­
hald. Hefði vegna þessa þrýstings vart verið
mögulegt annað en að fallast á kröfu um
varðhald.
Sveinn Andri segir að „nýjar upplýsingar
hljóti að hafa komið fram og því nauð­
syn legt að geta spurt mennina án þess að
þeir hefðu kóræfingu áður. Ég er viss um
að sérstakur saksóknari hefur unnið þetta
faglega og haft sín sterku rök þótt þau hafi
ekki verið gerð kunn“.
Hann telur að ekki reyni síður á dóm­
stóla þegar ákærur koma fram, það myndast
áreiti og þrýstingur frá dómstól götunnar.
„Þjóðin virðist í hefndarhug og þá reynir á
að sakborningar njóti réttlætis og glati ekki
rétti sínum,“ segir Sveinn Andri.
Mörk hins löglega
Þarna er spurning hvort íslenskt dómskerfi
og raunar einnig rannsókn meintra brota­
mála hafi staðist slíkan þrýsting áður.
Baugsmálið er í fersku minni og margir
þeirra skoðunar að þar hafi rannsókn verið
vanburðug vegna fjárskorts og dómskerfið
brugðist vegna þrýstings. Sveinn Andri er
ekki í vafa um að svo fór. Hann segir að
gífurlegur þrýstingur hafi myndast á dóms­
kerfið og það raunar verið vanbúið til að
skilja svo viðamikið mál.
Og oft hafa það verið endalok hinna
fyrri stóru efnahagsbrotamála að eftir mikið
mold viðri hefur lítið orðið úr.
Helgi Skúli Kjartansson, prófessor í sagn­
fræði, segir að rannsókn efnahagsbrota skeri
sig að nokkru úr öðrum málum á Íslandi.
„Mönnum er ekki gjarnt að líta öll efna­
hagsbrot sömu augum og önnur brot,“ segir
Helgi Skúli. „Það er nánast hefð fyrir að
fara frjálslega með reglur og menn spyrja sig
hvaða reglum beri að fylgja bókstaflega og
hve langt megi teygja mörkin. Í mörgum
öðrum málum eru skilin milli þess sem er
rétt og rangt alveg skýr.“
Helgi Skúli nefnir brot eins og hraðakstur
og skattsvik til marks um að ekki þyki endi­
lega eðlilegt að virða allar reglur mjög bók­
staflega. Sumar reglur viðskiptalífsins hafa
menn litið á með svipuðum hætti. Efna hags­
brot eins og fjárdráttur og mútu þægni eru
tekin alvarlega.
Við þetta bætist svo að málin eru tiltölu­
lega fá og því engin föst vinnubrögð viðtekin
í rannsókn mála sem sjaldan koma upp.
Mun urinn á rannsóknarhefðum á Íslandi
og til dæmis í Bandaríkjunum virðist einnig
mikill en þar er rannsókn harkalegri og
dómar þyngri.
„Við höfum erft virðingu fyrir vinnusemi og hollustu og
trúnaði … en líka rótgróna forræðishyggju og undir gefni við
okkur æðri menn.“ Helgi Skúli Kjartansson sagn fræð ingur.