Frjáls verslun - 01.11.2009, Qupperneq 46

46 F R J Á L S V E R S L U N • 1 1 . T B L . 2 0 0 9
n ý j a í s l a n d
þeir sem skulda lítið, hafa það mjög gott á
meðan að yfir 37 þúsund fjölskyldur skulda
meira en þær eiga og teljast samkvæmt því
„tæknilega gjaldrþota“. Nýlega kom fram í
Tíund, fréttablaði ríkisskattstjóra, að 1.281
fjölskylda á Íslandi ætti meira en 150 millj-
ónir, eða samtals 468 milljarða í framtaldar
eignir. Það er um 13% af öllum eignum í
landinu. 79 þúsund fjölskyldur telja ekki
fram neinar skuldir. Um 60% fjölskyldna
í landinu skulda innan við fimm milljónir
eða ekki neitt. Yfir 37 þúsund fjölskyldur
skulda hins vegar meira en þær eiga. Þetta
er í mörgum tilvikum ungt fólk sem hefur
keypt fasteignir á síðustu árum og tekið
bílalán. Eignirnar hafa fallið í verði en lánin
ekki. Halda má því fram að kreppan og
verðhrun eigna í kjölfarið hafi búið til mikla
stéttaskiptingu á Íslandi. Þjóðin skiptist
núna í tvær þjóðir. Þá sem skuldar og þá
sem skuldar ekki neitt. Yfir 1.600 milljarðar
króna eru á innstæðureikningum í bönk-
unum. Þær eignir voru allar tryggðar með
neyðarlögunum. Mjög líklegt er að þær
ungu fjölskyldur, sem skulda meira en þær
eiga, gefist upp og flytji til útlanda ef þær
eiga þess nokkurn kost.
framtíðin:
Kreppan bjó til mikla stéttaskiptingu á
Íslandi. Það eru 160 þúsund fjölskyldur
á Íslandi og þar af skulda 37 þúsund fjöl-
skyldur meira en þær eiga.
atvinnuleysi
Atvinnuleysi á Íslandi er um 10%
um þessar mundir. Þetta er eitt
mesta bölið við Nýja Ísland og
hættan er sú að til verði „stétt“
atvinnulausra.

staðan núna:
Atvinnuleysi er að festast í sessi á Íslandi.
Það mælist um 10% um þessar mundir
og hefur aldrei verið eins mikið í áratugi.
Engin forsenda er fyrir launahækkunum við
þessar aðstæður og í raun þyrfti að lækka
laun frekar til að útrýma atvinnuleysi.
Landsframleiðslan mæld út frá þáttatekjum
skiptist í laun vinnuaflsins (80%) og laun
fjármagnsins (20%). Þegar landsfram-
leiðslan dregst saman um 10% segir það sig
sjálft að lækka þarf launaþáttinn í landinu
um a.m.k. 8%. Annars myndast ójafn-
vægi. Þetta þýðir að lækka þarf bæði laun
í einkageiranum og ríkinu um þessa tölu.
Atvinnuleysi er líklegast eitt mesta bölið við
Nýja Ísland og hættan er sú að til verði ný
„stétt“ atvinnulausra.
framtíðin:
Ekki eru miklar líkur á að atvinnuleysi
minnki á Íslandi á meðan skattahækk-
anir hafa meira vægi hjá ríkisstjórninni en
niðurskurður á fjárlögum. Skattahækk-
anir draga úr krafti einkalífsins til að rétta
atvinnulífið við. Obama, forseti Bandaríkj-
anna, sagði nýlega í sjónvarpsviðtali að
ekki kæmi til greina að fara út í stórfelldar
skattahækkanir á einstaklinga og fyrirtæki,
það myndi framlengja kreppuna. Hann
vildi heldur ekki fara út í stórfelldan nið-
urskurð ríkisútgjalda.
Gjaldeyrishöftin
Gjaldeyrishöftin eru líklegast
komin til að vera í nokkur ár.
Því miður. Nýlega var frétt um
að maður hefði verið rændur í
súðarvogi út af gjaldreyrisvið-
skiptum í einhverju skuggasundi.
staðan núna:
Gjaldeyrishöftin eru því miður líkleg til
að vara í nokkur ár. Það er skelfilegur
vítahringur. Á síðasta ári komust 32 hag-
fræðingar á Íslandi að þeirri niðurstöðu að
nánasta framtíð liti svona út á Íslandi: „Að
eina framtíðarlausnin felist í því að end-
urheimta traust á íslensku efnahagslífi og
tryggja drjúgan afgang á viðskiptum við
útlönd. Þar til nægur gjaldreyrisforði hefur
myndast með viðskiptaafgangi þarf hins
vegar að grípa til erlendra lána eða hafta eða
hvors tveggja.“
Flestir eru á því að um leið og gjaldeyris-
höftin yrðu afnumin myndi sparifé Íslend-
inga streyma hratt úr landinu í áreiðanlegri
gjaldmiðla; slík er vantrúin á atvinnulífinu.
Á sama tíma er það mat allra hagfræðinga
að frjáls gjaldeyrisviðskipti séu forsenda
framfara. En þetta er vítahringur og þjóðin
er upp við vegg.
Nýlega var frétt á RÚV sem sagði frá
skuggahlið gjaldeyrishaftanna. Þar rændu
tveir grímuklæddir menn evrum að jafnvirði
tveggja milljóna króna af manni í Súðarvogi
í Reykjavík um tíuleytið að kvöldi. Hinn
rændi sagðist hafa ætlað að hitta annan
mann í götunni til þess að fá skipt tíu þús-
und evrum í íslenskar krónur. Þá hafi tveir
grímuklæddir menn ráðist að honum. Hinn
rændi komst í samband við evrukaupanda
á netinu.
framtíðin:
Ekki er að sjá að gjaldeyrishöftin séu að
hverfa þrátt fyrir fall krónunnar. Líklegast
verða þau áfram í þeim tilgangi og tryggja
afgang á viðskiptum við útlönd. Skugga-
hliðin er að viðskipti með gjaldeyri eiga sér
stað í skuggasundum að kvöldi til. Það var
leyfilegt fyrir hrun en er núna talinn
glæpur. Ólögleg gjaldeyrisviðskipti að
kvöldi til. Mikið ótrúlega er það mikið
gamla Ísland.
11 12
?