Læknablaðið - 01.01.2014, Síða 7

LÆKNAblaðið 2014/100 7
R i T S T J Ó R n a R G R E i n
Allt hefur sinn tíma segir í gömlum texta.
Læknablaðið hefur komið út óslitið frá árs-
byrjun 1915 og er því nú að hefja sitt 100.
útgáfuár. Afmælisbarnið ber háan aldur vel
enda er efni þess í stöðugri endurskoðun. Á
þessum merku tímamótum er rétt að minn-
ast þeirra sem ruddu brautina. Eldhuginn
Guðmundur Hannesson ýtti Læknablaðinu
úr vör og markaði djúp spor í sögu þess í
upphafi síðustu aldar. Hann handskrifaði
sjálfur fjölmörg tölublöð af því sem hann
nefndi „fyrirrennara íslensks læknablaðs“,
hektógraferaði og sendi læknum í norður-
og austuramtinu á árunum 1902 til 1904.
Síðar stóð Guðmundur fyrir reglulegri út-
gáfu Læknablaðsins og var kjörinn í ritstjórn
þess frá 1915 til 1921. Blaðið hefur alla tíð
verið skrifað á íslensku. Á seinni árum hafa
þó ágrip og myndefni verið birt á íslensku
og ensku. Árlega eru gefin út 12 tölublöð,
en júlí- og ágústblaðið kemur út sameinað
í júlí. Nær allt efni blaðsins er birt í opnum
aðgangi á netinu.
Læknablaðið hefur um árabil fylgt al-
þjóðlegum viðmiðum um kröfur til fræði-
greina. Það fékkst metið með sama hætti til
rannsóknarstiga í Háskóla Íslands og sam-
bærileg erlend tímarit eftir að fræðigreinar
blaðsins fengust skráðar í gagnagrunn
Medline/Pubmed árið 2005. Á síðustu
árum hafa fræðigreinarnar og tilvitnanir í
þær einnig verið skráðar á vefi Science Cita-
tion Index, Journal Citation Report/Science
Edition, Scopus og Google Scholar. Með
því að hvika hvergi frá kröfum til fræðilegs
efnis hefur tekist að halda skráningu blaðs-
ins í ofangreinda grunna. Samhliða þróun
efnis, útlits og rafræns aðgengis þarf ávallt
að huga að tengslum við lækna í hinum
ýmsum sérgreinum og kynna blaðið fyrir
námslæknum og læknanemum. Margir
þeirra stíga þar sín fyrstu spor á ritvell-
inum.
Ritstjórn hefur ákveðið að minn-
ast aldarafmælisins með ýmsum hætti
í 100. árgangi. Þar munu fléttast saman
þræðir úr fortíð og nútíð. Forsíðan verður
með breyttu sniði. Sögulegar myndir af
læknum og lykilstofnunum íslenskrar heil-
brigðisþjónustu verða í öndvegi. Í hverju
tölublaði verða birtar sérstakar afmælis-
greinar. Í tilefni þess að Læknadagar fara
í hönd ríður Stefán B. Matthíasson á vaðið
og rekur sögu þeirra. Í seinni tölublöðum
munu meðal annars birtast greinar um þró-
un læknismenntunar á Íslandi; um mikil-
væg skref á sviði lýðheilsu og heilsugæslu;
lykiláfanga í þróun klínískra rannsókna
og sögð verður saga merkra frumkvöðla í
læknastétt hér á landi. Rausnarlegur styrk-
ur Læknafélags Íslands gerir okkur kleift
að skanna og setja á netið þá eldri árganga
sem til þessa hafa ekki verið aðgengilegir
á netinu. Lyfjastofnun hefur veitt leyfi til
birtingar lyfjaauglýsinga frá árunum 1915
til 1990 samhliða öðru skönnuðu efni.
Þróun auglýsingatextanna er merk heimild
um veröld sem var. Þeir endurspegla þekk-
ingarstig og tíðaranda, og þær elstu hafa að
auki ótvírætt skemmtigildi. Á vordögum
mun Læknablaðið standa fyrir málþingi og
afmælisveislu.
Að mati undirritaðs hefur Læknablaðið á
síðustu árum gegnt mikilvægara hlutverki
í umræðu um heilbrigðismál á Íslandi en
nokkru sinni fyrr. Fjölmiðlar fá nú efnis-
yfirlit þess sent með tölvupósti um leið og
blaðið kemur út. Almenningur á greiðan
aðgang að efni blaðsins á netinu, enda sýna
fréttamenn leiðurum og öðru efni blaðsins
iðulega mikinn áhuga. Prentútgáfan vegur
sem fyrr þungt í tekjuöflun blaðsins. Mark-
viss kynning lækna á grafalvarlegri stöðu
heilbrigðisþjónustu hér á landi í leiðurum
blaðsins og í öðrum fjölmiðlum á síðasta ári
stuðlaði að kröfu almennings og síðan þing-
heims um endurreisn þjónustunnar. Heil-
brigðismál urðu fyrir vikið að kosningamáli
í fyrsta sinn í manna minnum síðastliðið
vor og varð umræðan mikilvægt leiðarljós
við gerð fjárlaga. Hún skapaði einnig sátt á
Alþingi nú í desember um fyrstu skrefin til
endurreisnar heilbrigðisþjónustunnar eftir
tveggja áratuga viðvarandi hagræðingu,
sparnað og niðurskurð. Niðurstaða fjár-
laga fyrir árið 2014 kveikir von í brjóstum
margra um að forsendur hafi loks skapast
til að snúa við þróun sem hefur gengið of
nærri þreki starfsfólks. Sáttin á Alþingi um
að uppbygging þjónustunnar sé hafin og
haldi áfram á næstu árum mun hvetja ís-
lenska lækna erlendis til að íhuga að snúa
nú heim að loknu sérnámi. Þar ræður þó
niðurstaða fyrirliggjandi kjarasamninga
vitaskuld einnig miklu. Verulegur vandi
er fyrirséður í nýliðun heilsugæslulækna
hér á landi sem bregðast verður við.1 Ungir
heilsugæslulæknar hafa bent á að mikil-
vægt sé að draga úr miðstýringu og bjóða
fjölbreyttari rekstrarform í heilsugæslunni,
líkt og gefist hefur vel í nágrannalöndun-
um, eigi þeir að ílendast hér að námi loknu.2
Yfirlýsingar heilbrigðisráðherra benda til
þess að brýning þeirra fari saman við
áhersl ur hans.
Að lokum þetta: Læknablaðið á að sam-
eina lækna. Þakkir færi ég öllum þeim
sem hafa í gegnum tíðina helgað blaðinu
krafta sína og gert það að því öfluga fræði-
og félagsriti sem það er í dag. Þær þakkir
færi ég starfsfólki, en ekki síður höfundum
fræðigreina, íslenskum læknum. Framtíð
blaðsins er í ykkar höndum.
1. Sigurjónsson H. „Þekking okkar á málaflokknum er ekki
nýtt“. Segir Þórarinn Guðnason um þátttöku sérfræði-
lækna við stefnumótun heilbrigðisþjónustu. Læknablaðið
2012; 98: 40-2.
2. Georgsdóttir GJ. Hálffullt glas. Læknablaðið 2013; 99: 577.
Læknablaðið 100 ára
The icelandic Medical Journal celebrates its 100th volume
Engilbert Sigurðsson,
Editor-in-Chief of Læknablaðið,
The Icelandic Medical Journal,
Professor of Psychiatry,
School of Health Sciences,
University of Iceland,
Consultant Psychiatrist,
Landspítali University Hospital.
Engilbert
Sigurðsson
ritstjóri og ábyrgðarmaður
Læknablaðsins,
prófessor í geðlæknisfræði við
læknadeild Háskóla Íslands,
yfirlæknir við geðsvið
Landspítala
engilbs@landspitali.is
Styttur Sérlyfjaskrártexti: Duodart 0,5 mg/0,4 mg hörð hylki. Hvert hart hylki inniheldur 0,5 mg
dútasteríð og 0,4 mg tamsúlósínhýdróklóríð. Ábendingar: Meðferð við miðlungsmiklum eða
verulegum einkennum af völdum góðkynja stækkunar á blöðruhálskirtli (benign prostatic
hyperplasia, BPH). Draga úr hættu á bráðri þvagteppu (acute urinary retention, AUR) og þörf fyrir
skurðaðgerð hjá sjúklingum með miðlungsmikil eða veruleg einkenni af völdum góðkynja stækkunar
á blöðruhálskirtli. Skammtar og lyfjagjöf: Ráðlagður skammtur af Duodart er eitt hylki
(0,5 mg/0,4 mg) til inntöku u.þ.b. 30 mínútum eftir sömu máltíðina á hverjum degi. Hylkin skal gleypa
heil og hvorki tyggja þau né opna. Frábendingar: Ekki má nota Duodart hjá: konum, börnum eða
unglingum, sjúklingum með ofnæmi fyrir dútasteríði, öðrum 5-alfa-redúktasahemlum, tamsúlósíni,
soja, jarðhnetum eða einhverju öðru hjálparefnanna, sjúklingum með sögu um réttstöðulágþrýsting.
sjúklingum með verulega skerta lifrarstarfsemi. Upplýsingar um aukaverkanir, milliverkanir,
varnaðarorð og önnur mikilvæg atriði má nálgast í sérlyfjaskrá –www.serlyfjaskra.is,
Markaðsleyfishafi: GlaxoSmithKline ehf. Þverholti 14, 105 Reykjavík, Ísland, Sími 530 3700,
Dagsetning endurskoðunar textans: 28. mars 2012. Pakkningar og verð (nóvember 2012) Duodart
0,5 mg/0,4 mg hörð hylki. 30stk. R, E 6.430 kr
Ráðlagður skammtur af Duodart er eitt hylki (0,5 mg/0,4 mg) til inntöku u.þ.b. 30 mínútum eftir
sömu máltíðina á hverjum degi.
Hylkin skal gleypa heil og hvorki tyggja þau né opna.
* Samanborið við einlyfjameðferð með dútasteríði eða tamsúlósíni
† Enginn marktækur munur var milli samsettrar meðferðar og dútasteríð einlyfjameðferðar
(RRR 19.6%, p=0.18)
References:
1. Duodart, samantekt á eiginleikum lyfs.
2. Roehrborn CG et al. Eur Urol 2010; 57: 123-131.
Duodart, eitt hylki á dag býður upp á skjótan,
afburðagóðan og viðvarandi bata einkenna*, þar
sem marktækt dregur úr líkum á bráðri þvagteppu og
skurðaðgerðum tengdum BPH samanborið við tamsúlósín† 1,2
Framfaraskref í meðferð við góðkynja stækkun
á blöðruhálskirtli (BPH)
(dútasteríð/tamsúlósín HCl) hylki
Finndu muninn
IS
/D
U
TT
/0
00
1/
12
Tilkynning um aukaverkanir: Aukaverkanir má tilkynna á vef Lyfjastofnunar:
www.lyfjastofnun.is/Aukaverkanir/tilkynna eða til GlaxoSmithKline í síma 530 3700.
IS_DUTT_0001_Duodart_Adverts with SPC_Snow_dec2012 10.12.2012 13:49 Side 1