Læknablaðið - 01.01.2014, Qupperneq 40

40 LÆKNAblaðið 2014/100
U M F J Ö l l U n O G G R E i n a R
„Það mun hafa verið Baldur heitinn Jóns-
son prófessor í íslensku sem stakk upp
á mér við Örn Bjarnason snemma árs
1984,“ segir Magnús Snædal prófessor
í málvísindum sem um 12 ára skeið var
ritstjóri Íðorðasafns lækna, Líffæraheita,
Fósturfræðiheita, Vefjafræðiheita, og Al-
þjóðlegrar tölfræðiflokkunar sjúkdóma
og skyldra heilbrigðisvandamála ICD-10.
„Íðorðaþýðingar og nýyrðasmíð var á
þeim tíma ekki neitt sérstakt hugðarefni
mitt og ég held að Baldur hafi einfald-
lega vitað að ég var á lausu og þess vegna
stungið upp á mér í þetta starf, sem
reyndist síðan töluvert meira umfangs
en ég gerði mér grein fyrir í upphafi.
Örn Bjarnason var þá byrjaður að undir-
búa útgáfu Íðorðasafnsins og hafði farið
yfir fyrstu stafkaflana í Goads Medical
Dictionary og tínt út það sem honum
fannst ástæða til að hafa með og sett
þýðingar við ef til voru. Síðan var fundur
vikulega ásamt orðanefndinni sem í voru
á þeim tíma Bjarni Þjóðleifsson og Magnús
Jóhannsson ásamt Erni og við fórum yfir
þetta. Þannig var þetta unnið til að byrja
með en síðan snerist það við þannig að
ég tíndi saman það sem ég fann í öðrum
heimildum og Örn fékk það og bætti við
eða strikaði út eftir atvikum.“
Hófst um miðjan áttunda áratuginn
Í formála að fyrsta útgefna stafkafla
Íðorðasafnsins (1985) segir Örn Bjarnason
fyrrverandi ritstjóri Læknablaðsins og for-
maður Orðanefndar læknafélaganna svo
frá aðdraganda útgáfunnar:
„Fyrir tæpum áratug (1976) kom það
til tals milli ritstjóra Læknablaðsins að
nauðsyn bæri til að hefja útgáfu íðorða,
að kynna ný orð og hugtök. Við Bjarni
Þjóðleifsson tókum því þess vegna fegins
hendi, þegar stjórn Læknafélags Íslands,
fól okkur, að sækja þing málnefnda sér-
greinafélaga og stéttarfélaga sem haldið
var á vegum Íslenskrar málnefndar haust-
ið 1977 og höfum við sótt þau þing, sem
haldin hafa verið á tveggja ára fresti.
Síðla árs 1977 var hafist handa um að
kanna þann efnivið sem tiltækur var.
Í upphafi var ætlunin að vinna að ein-
hvers konar bættri Nomina Clinica. Frá
því var fljótlega horfið og sá kostur val-
inn, að vinna út frá enskum orðaforða,
stafkaflanum A og svo skyldi tekinn fyrir
stafkaflinn B og síðan koll af kolli. Verkið
vannst að sjálfsögðu afar hægt og það var
ekki fyrr en á árinu 1983, að það sást fyrir
endann á þessum fyrsta áfanga.
Frá formlegri stofnun orðanefndar var
gengið 1983 og bættist þá í hópinn Magnús
Jóhannsson og hefir skipun nefndarinnar
verið óbreytt síðan. Fyrsta verk nefndar-
innar var að svipast um eftir starfsmanni.
Nutum við aðstoðar Baldurs Jónssonar
prófessors og fékk starfsemin inni hjá
Íslensku málstöðinni. Snemma árs 1984
samþykktu stjórnir LR og LÍ þá ráðagerð,
að Magnús Snædal málfræðingur yrði ráð-
inn til þess að ritstýra Íðorðasafni lækna.“
„Síðar bættust Eyjólfur Þ. Haraldsson,
Guðjón S. Jóhannesson, Helgi Þ. Valdi-
marsson og Jóhann Heiðar Jóhannsson í
orðanefndina,“ segir Magnús.
Læknisfræðilegt fagmál
Uppruna læknisfræðiheita má í lang-
flestum tilvikum rekja til grísku eða latínu
að sögn Magnúsar. „Íðorðafræðin leggja
áherslu á samræmi milli tungumála.
Ákjósanlegast er að greið leið skilnings
Vel heppnuð íðorðasmíð
– rætt við Magnús Snædal um starf Orðanefndar læknafélaganna
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson
ICD-10 og íðorðasöfnin sem komu út 1995 og 1996 að tilstuðlan Orðabókarsjóðs læknafélaganna.