Tímarit Máls og menningar - 01.03.1957, Blaðsíða 57

ÞORGEIR HÁVARSSON
uppíloft inni í rúmi heima hjá sér og telja
öðrum trú um, að hann sé garpur. Líf hans
er allt ein viðleitni til að raunhæfa (realí-
sera) hugsjónina, hann jieytist úr einum
stað í annan; á hls. 99: — „en síðan munu
vér sigla vestur fyrir Rytagnúp og taka eigi
land fyren norðrí Aðalvík, hef eg þaðan
spurðan yfirgáng þess garps er mestur þyk-
ist um Vestfjörðu, Butralda Brúsasonar.
Muntt vér fara að honum og drepa hann.“
Svo er sérhyggja Þorgeirs mikil, að hann
getur ekki dáð garpskap annarra manna
garpskaparins vegna. Hann er ekki í rónni,
fyrr en hann getur sannfært sjálfan sig um,
að einhver tiltekinn garpur sé minni garpur
en hann sjálfur. Sá garpskapur, sem hann
dáir og keppist við að ala upp í sjálfum sér,
er honum fjandsamlegur, ef hann birtist
með einhverjum þeim manni, sem líklegur
er til að bera sigurorð af honum.
Þorgeir fer utan fegins hugar. Loks gafst
nú rækilegt tækifæri til að sýna af sér dáð-
ríki, þegar komið var í þann hluta heims,
þar sem ekki gekk á öðru en drengilegum
orustum, að sögn móður hans og föður. Sigl-
ingin gekk ekki sem ákjósanlegast, strand-
aði skip þeirra við Irland. Sjö menn héldu
lífi af allri áhöfninni, skolaði þeim upp á
eyðisker um nóttina „væstum og neisum“
(bls. 171—172).
Skipbrotsmenn taka nú að veifa klæði í
átt til lands. Þegar Þorgeir er beðinn að
„halda uppi neyðarveifunni" segir hann,
bls. 172—173: „Seint mun þau tíðendi að
spyrja af Þorgeiri Hávarssyni að eg blaðra
klútum fyrir mönnum, að biðjast hjálpar.
Þyki mér betra að gerast skernár manna en
þurfalingur. Var mér því aldregi spáð að
eg mynda í þá ógæfu hrata að þiggja grið
að mönnum. Mun eg því hér deya í skerinu
heldren þola minkun.“
Svipað er ástatt fyrir Þorgeiri, þegar hann
hangir í hvönninni norður á Hornströndum,
í þverhníptu bjarginu. Sýnir hann þar sama
vægðarleysið gagnvart sjálfum sér.
A þeim stöðum í Gerplu, þar sem Þorgeir
er algjör þolandi, rís persónan hæst. Þar
reynir mest á hann, hversu óbifanleg er trú-
festi hans gagnvart hugsjóninni, eið sínum.
Ovíða kemur það skýrar fram en þar sem
hann stendur mitt á meðal víkinga, vonsvik-
inn og undrandi á framferði þeirra, hryggur
yfir því, hve aBt reynist vera öðruvísi í út-
landinu en honum hafði verið kennt. En
hann er samt ekki af baki dottinn, og aldrei
trúir hann öðru en hann fái sannfært ver-
öldina um yfirburði sína í drengilegum bar-
daga. Svo trúr er hann hugsjón sinni, að
hann neitar að framast á sama hátt og vík-
ingar, með rupli og bardögum við vesælt
fólk. Þegar Ólafur digri spyr hann, hvers
vegna hann sé ekki betur búinn en raun ber
vitni, hvers vegna hann hafi ekki fengið sér
betri klæði í Kantaraborg, svarar Þorgeir,
bls. 198—199: „Af þeim sökum, mælti ólpu-
maður, að þar var við þá eina menn að
eiga er næstir gánga konum um varnarleysi
og vér köllum papa; vóru þar og margar
konur og flestar kviðugar; en karlar vígir
vóru að atvinnum sínum eða í hernaði.
Þykjumst eg lítt af því sæmdur að fletta
klæðum múka og nunnur ellegar óléttar
konur og smjúga í föt þeirra. Vil eg heldur
bera stakk minn, þann er eg tók af Gils
bónda Mássyni þá er eg vo hann á Hom-
ströndum; og bargst eg í þessum á íriandi.“
Þetta er í fyrsta skipti, sem Þorgeir af-
neitar boðorðum móður sinnar, en eitt
þeirra hljóðar svo, bls. 26: — •— „að góður
víkingur þyrmdi aldregi konu né barni í
hemaði".
Seinna í sögunni, þegar víkingar skora á
hann að kasta barni á loft af spjótsoddi sín-
um, afneitar hann þessu sama boðorði, bls.
239: „Eg mun og eigi vopnum leggja
ómálga börn né þá menn aðra er til skortir
47