Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Blaðsíða 94

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Blaðsíða 94
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR krefst hver grein bókmenntanna slíkrar þjálfunar og ögunar að það er á mjög fárra færi að iðka fleiri en eina samhliða með jafngóðum ár- angri, og það er varla á færi nokkurs manns, sem hefur þjálfað sig ára- tugum saman í einhverri bókmennta- grein, að venda á fullorðinsárum sínu kvæði í kross og byrja nýtt líf í nýrri list. Við erum svo heppin að Pasternak hefur sjálfur skýrt frá þeim ástæðum sem hafa knúið hann til að leggja 1 j óðlistina á hilluna og taka til við skáldsögugerð: Ljóð mín eru smámunir einir. Mér virð- ist að algjörlega ný öld sé að hefjast og að hún þróist hvern dag án þess að við vitum. r.. .1 Ljóð án samhengis sín á milli ern lítilvægt tæki til að hugleiða jafnstórkost- lega, flókna og nýstárlega hluti. Heimspeki og óbundið mál gera okkur ein unnt að færast það í fang. Þar af leiðir að það verk sem mér hefur hingað til heppnazt bezt er skáldsagan Sívagó lœknir. [.. .1 Ég blygð- ast mín við þá tilhugsun [...] að fyrstu rit mín hafa aflað mér óverðskúldaðrar frægð- ar, þó að síðustu verk mfn, sem eru ólíkt þýðingarmeiri, séu öllum ókunn.1 Lítillætið er að vísu ekki einkenni þessara orða, en um afstöðuna sem þau lýsa, afstöðu skálds sem tortrygg- ir skáldskapinn, er ekki nema gott eitt að segja í sjálfu sér; þó okkur beri að prófa hver árangur slíkrar tor- tryggni verður hverju sinni. Yfirlýsingin ber með sér í fyrsta 1 Ivitnað eftir Yves Berger í fyrrnefndu ri lagi einkennilega lítilsvirðingu Past- ernaks á lífsstarfi sínu, í öðru lagi að hann hyggur sig hafa með Sívagó lœkni brotið í blað og sagt skilið við sín gömlu tjáningarform oghugsunar- venjur. Nú væri fróðlegt að vita hvort Pasternak er einlægur í þessum líf- látsdómi um sín fyrri verk. Þeirri spurningu er því miður ekki hægt að svara hlutlægt; vel má vera að Paster- nak sé hér einlægur. En þessi sjálfs- gagnrýni er þá ein af mótsögnum hans, því eitthvert mest áberandi ein- kenni á skapferli hans er auðsjáan- lega framúrskarandi sjálfshyggja. — En sleppum því og snúum okkur um sinn að annarri spurningu: Hefur Pasternak í raun og veru hafið nýtt listrænt líf með Sívagó lœkni? Til að svara henni verðum við nú að athuga nánar innviðu þeirrar bókar. Philip Toynbee skilgreindi Sívagó lœkni í greininni sem vitnað var til áðan sem samsafn smábrota sem eng- in þróun eða stígandi tengi saman. Mér virðist einmitt að vanhæfni Past- ernaks til að gera skáldsögu sem sé annað en brot út um hvippinn og hvappinn megi skrifast á reikning ljóðskáldsins. Ég held að Sívagó lœknir sé skáldsaga eftir ljóðskáld sem hefur ekki tekizt að endurnýja sínar andlegu venjur svo sem með hefði þurft til að gera skil nýrri bók- menntagrein, heldur hefur að miklu leyti einfaldlega flutt ljóðtæknina yfir 284
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.