Tímarit Máls og menningar - 01.12.1959, Side 104

TIMARIT MALS OG MENNINGAR
áunnizt með ofbeldi.“ (Bls. 269.)
Byltingin er ekki „hrein“ í fram-
kvæmd, þessvegna er ákjósanlegast
að hún verði um aldur og ævi ófram-
kvæmd hugsjón: „En slíkir hlutir [þ.
e. a. s. byltingin] varðveita aðeins
upprunalegan hreinleik sinn í liönd-
um þeirra, sem hafa búið þá til, og
það aðeins þann dag sem þeir eru
opinberaðir í fyrsta sinn.“ (Bls.
246.) Á hls. 303 er athöfnum og orð-
um hyltingarmanna lýst sem „barna-
legum loddaraskap ungæðislegra
hugaróra“. Og á sömu síðu er þessi
stóridómur: „Og vitið þér af hverju
þessi látlausa hringiða endalauss
undirbúnings stafar? Hún stafar af
því að þeir [: byltingarforingjarnir]
hafa enga raunverulega hæfileika,
þeir eru illa gefnir. Menn eru fæddir
til að lifa, ekki til að búa sig undir
lífið.“ Lesendur gæti þess að dómur
sá er kveðinn upp í miðri borgara-
styrjöldinni, þegar holsévikar þurftu
að einbeita öllum kröftum sínum til
að verjast samstilltum árásum hvít-
liða og hinna miklu vestrænu lýð-
ræðisríkja, Breta, Frakka og Banda-
ríkjamanna. Skipulagning þeirrar
varnar ein út af fyrir sig hefur löng-
um verið talin sönnun um framúrskar-
andi „gáfur“ og „hæfileika“ þeirra
sem stóðu fyrir byltingunni 1917.
Hugarfar þess manns sem kveður upp
slíkan dóm er erfitt að kenna við
annað en óheilindi.
Athugum nú skapgerð Sívagós frá
nokkuð nasrgöngulla sjónarmiði.
Höfundur neyðir upp á lesandann
þeirri skoðun sinni að Sívagó sé
göfuglyndur hugsjónamaður. Hann
er svo göfuglyndur að hann er nærri
orðinn byltingarsinni. En við höfum
þegar séð hversu göfuglyndisákvarð-
anir hans eru endingarlillar, og þær
virðast þó kosta hann allmikla
áreynslu. „Fullorðinn maður á að
bíta á jaxlinn og sætta sig við örlög
lands síns,“ segir Sívagó á einum
stað (bls. 175); ef farið er eftir
frönsku þýðingunni ætti að standa:
taka þátt í örlögum lands síns), og
mann grunar að hann hafi orðið að
bíta fast á jaxlinn til að bera fram
þessi orð. Að minnsta kosti er honum
nóg að hafa sagt þau, og flýr sem
mest hann má „örlög lands síns“.
Almenn málefni vekja reyndar að-
eins takmarkaðan áhuga með Júrí og
öðrum persónum bókarinnar. Hann
verður ókvæða við þegar Líveri er
að reyna að skýra honum frá loka-
sigri Rauðahersins á hvítliðum;
þeirri fræðslu víkur liann á bug með
fyrirlitningu, slíkir atburðir eru fyr-
ir neðan virðingu hans. í öðrum
kafla er skýrt frá því á næsta kátlegan
hátt að Júrí og Lara hafi sömuleiðis
„engan minnsta áhuga á“ „framtíðar-
möguleikum Asíu“, o. s. frv.
Hvert beinist þá áhugi Sívagós?
Hann er í fyllsta skilningi egósentr-
ískur persónuleiki, og bundinn sínu
einkalífi og fjölskyldu sinnar. Til-
294