Tímarit Máls og menningar - 01.02.1962, Blaðsíða 102

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
okkar sjálfra. En þó að fyrrialda sögufólk
Kiljans verði nútímamönnum svo nærtæk
sjálfsdæmi, tekst þessum höfundi ætíð að
gæða skáldsögur sínar „réttum“ aldarblæ
svo að með ólíkindum er, hann rýfur hvergi
þá hulu sögunnar sem hann bregður yfir
verk sín af mikilli snilld. Þannig haldast
í hendur söguleg fjarlægð og persónuleg
nálægð í bókum hans.
Svo tvíleikinn galdur er ekki á færi nema
snillinga enda fatast þar Guðmundi Daní-
elssyni tökin. Hann kemst aldrei í persónu-
lega nálægð við viðfangsefni sitt, skáldsaga
hans er ekki annað en útfærsla á Völsunga-
sögu og flytur okkur ekki nær söguhetjunni
og þá ekki nær okkur sjálfum. Á sama hátt
skortir þá sögulegu fjarlægð sem áður er
getið, forneskjuskotið orðalag nægir ekki
til að lyfta tjaldi sögunnar og sýna okkur
aftur í aldir.
Sjálfur gefur Guðmundur tilefni til þessa
óhagstæða samanburðar með stfl þeim er
hann velur skáldsögunni. Stfllinn er bast-
arður nútímamáls og fornmáls, ófrýnilegur
grautur. Höfundur virðist ekki vita í hvorn
fótinn hann á að stíga. Hvað eftir annað er
lesandinn harkalega minntur á Gerplu, þess
á milli er beitt nýtízkulegu málfari, ýmist
dveljum við í heimi fornsagna, Gerplu eða
raunsæisbókmennta nútímans. Þessi tví-
skinnungur veldur því að stfllinn verður til-
gerðarlegur og flatur á víxl þar sem honum
er ætlað að verða hátíðlegur og ísmeygi-
legur. Ég vel mér af handahófi eitt dæmi:
„... hún var bundin honum (ÓSni) nú,
heilagri vígslu, sem þó hlaut að verða leynd-
armál hennar einnar, því að ekki leyfðist
lienni það, mennskri konu, sem guðum ein-
um er frfálst; hún mundi vafalaust verða
sökuð um siðlaust hugarfar, ef hún reyndi
að skýra öðrum frá reynslu sinni í nótt.
Þá tar tungl nýkviknað yfir voginum
norðaustur, þegar þetta bar til í skemmu
Signýjar, og nú leið á enda tíð þess ný-
mána að heilli kringlu og aftur til baka í
sjálfa sig, unz aðeins stóð eftir eitt lítið
bjúgsverð markað skínandi á ársal ncetur-
innar dimmbláan, þá fara skyndilega að
landi Völsungs þrjú skip Siggeirs konungs
á Gautlandi með hvítar veifur við hún, og
varpa akkerum í mynni fljótsins."
Þessi stílgrautur er því átakanlegri sem
sýnt er að Guðmundur Daníelsson ræður
yfir nógu slyngum penna til að setja saman
lýtalausa frásögn. Á bls. 194 er greint frá
atburðum á óbrotinn en kröftugan hátt, þar
er safi í greinargóðri frásögn, þar er Guð-
mundur Daníelsson.
Ef höfundur hefði lagt alla stund á að
skrifa bókina í þeim stfl er þar og víðar
birtist, þá hefði Sonur minn Sinfjötli ekki
orðið slæm bók. En hann hefur reist sér
hurðarás um öxl. Rithöfundi er nauðsynlegt
að þekkja takmarkanir sínar og ekki síður
eðli sitt.
Um persónur skáldsögunnar er óþarfi að
fjölyrða frekar, en þó get ég ekki annað en
látið í ljós undrun mína á því hvað Sin-
fjötli gegnir litlu hlutverki í sinni eigin
sögu. Er þó f mikið ráðist og miklu hætt er
sveinninn er búinn til, allar vonir við hann
tengdar, að hann „varðveiti nú Völsungum
veg Völsunga“. En hann verður utangarna
við framkvæmd hefndarinnar og þá utan-
garna í skáldsögunni, tvflráður og óluklcu-
legur karakter án þess þó að verða neinn
Hamlet. Upphaf og endalok Sinfjötla í
skáldsögu Guðmundar minna óneitanlega á
dæmisögu Esóps um f jallið er tók jóðsótt.
Að ytri gerð er bókin öll hin veglegasta,
nema hvað pappírinn minnir á broddgölt.
Káputeikning er ágæt.
Jökull Jákobsson.
92