Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Side 82

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Side 82
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR staður — dimmar hálfreistar biggingar. Það er leikið fíngert á Ijós og skugga — skarpar andstæður og flöktandi ljós til að túlka þá geðshræringu, sem stúlkan er í. Flítir og fum fundar elskendanna, ljótleik- ur þess sem gerist, og átti að vera svo fall- egt. Ógleimanlegt er atriðið, þegar sagt er frá því, að hún hafi tekið inn eitur. En því miður treisti ég mér ekki til að gefa ikkur nokkra hugmind um það. Orð duga þar skammt. Þar talar kvikmindin ein. Lokaatriði mindarinnar er mjög sterkt — átakanlegt liggur mér við að segja. Þau hafa kvaðst — unglingar rétt um tvítugt, ganga sitt í hvora áttina og ern svo pínulítil á þessum breiða og volduga bakgrunni ní- bi ggingahverfisins. Og firir hugum okkar stendur hún lengi lengi eftir: döpur stúlka, svo ung, svona rétt að springa út — og segir með sannri tilfinningu: „Ég kæri mig ekki um neina ást.“ Já, það var deilt hart um þessa mind. Kennslukonufélag sendi bréf og mótmælti harðlega, þetta væri ligi og rógur um stétt- ina, svona vondar kennslukonur væru ekki til í Sovétríkjunum. Aðrir héldu því fram, að mindin væri ifirleitt níð um iand og þjóð. Ósköp áþekkur söngur og heirðist hér sums staðar áður firr um verk Halldórs Laxness. En snöggtum fleiri voru þó þær raddir, sem fögnuðu mindinni: „Kjafts- högg á smáborgaralegar tilhneigingar og kreddumennsku." „Mindin minnir okkur harkalega á, að það er fljótlegra að biggja ní íbúðarhverfi, en uppræta gamla fordóma og karakterheimsku, sem eitra sambúð manna.“ Alan og Haúmov heita tveir leikstjórar, sem vinna jafnan saman. Síðasta mind þeirra heitir: „Frið firir þann, sem inn gengur". Hún gerist á síðustu dögum stríðsins. Bráðungur rússneskur liðsforingi kemur á fremstu vígstöðvar beint úr her- skólanum, fullur af glæstum draumum um garpskap og hetjudáðir. Hann veit, að það er hver síðastur að vinna frækileg afreks- verk, því striðið er alveg að verða búið. En veruleikinn á vígstöðvunum er annar en í herskólanum og hann fær það hlutverk að koma þískri stúlku, fanga á sjúkrahús. Fanginn er nefnilega kominn á steipirinn og það verður að koma henni strax undir læknishendur. Mindin segir síðan af þess- ari för, sem er mjög erfið og hættuleg. Allt er í upplausn og kaosi, eiginlega ekki eftir nema síðustu eftirhreitur stríðsins, skæru- liðaflokkar og einstaka örvita stríðsmenn. Þarna koma við sögu fjölmargar persónur af ólíkum þjóðernum, sem allar keppast um að greiða götu stúlkunnar á sjúkrahús- ið. Síðasta spölinn ekur amerískur hermað- ur. Þeir komast í tæka tíð og mindin endar á því, að þeim nífædda er haldið hátt á loft og hann sprænir ifir vopnahrúgu. Um þessa mind var einnig deilt harka- lega. Þetta er hreinn og ómengaður pasif- ismi sögðu alvarlegustu óánægjuraddirnar. Og þó við berjumst firir friði, er það allt annað en að vera að reka áróður firir pasif- isma á sama tíma og Vcstur-Þjóðverjar eru að fá kjarnorkuvopn. Og þó var öllu meira deilt um stíl mind- arinnar. En það er erfitt að segja frá slík- um deilum og ekki hvað síst, þar sem við eigum ekkert tæknimál á íslensku. Tarkovski heitir ungur maður, sem út- skrifaðist úr kvikmindaskóla ríkisins í firra og hafði gert prófmind, sem heitir „Valtari og Fiðla“ um vináttu verkamanns, sem vinnur á valtara og stráklings, sem spilar á fiðlu — sérkennileg mind og hlaut mis- jafna dóma og hreint ekki firstu einkunn í skólanum. Næsta mind, sem hann gerði heitir „Barnæska Ivans“ og hún fékk fyrstu 72
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.