Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Síða 82

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Síða 82
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR staður — dimmar hálfreistar biggingar. Það er leikið fíngert á Ijós og skugga — skarpar andstæður og flöktandi ljós til að túlka þá geðshræringu, sem stúlkan er í. Flítir og fum fundar elskendanna, ljótleik- ur þess sem gerist, og átti að vera svo fall- egt. Ógleimanlegt er atriðið, þegar sagt er frá því, að hún hafi tekið inn eitur. En því miður treisti ég mér ekki til að gefa ikkur nokkra hugmind um það. Orð duga þar skammt. Þar talar kvikmindin ein. Lokaatriði mindarinnar er mjög sterkt — átakanlegt liggur mér við að segja. Þau hafa kvaðst — unglingar rétt um tvítugt, ganga sitt í hvora áttina og ern svo pínulítil á þessum breiða og volduga bakgrunni ní- bi ggingahverfisins. Og firir hugum okkar stendur hún lengi lengi eftir: döpur stúlka, svo ung, svona rétt að springa út — og segir með sannri tilfinningu: „Ég kæri mig ekki um neina ást.“ Já, það var deilt hart um þessa mind. Kennslukonufélag sendi bréf og mótmælti harðlega, þetta væri ligi og rógur um stétt- ina, svona vondar kennslukonur væru ekki til í Sovétríkjunum. Aðrir héldu því fram, að mindin væri ifirleitt níð um iand og þjóð. Ósköp áþekkur söngur og heirðist hér sums staðar áður firr um verk Halldórs Laxness. En snöggtum fleiri voru þó þær raddir, sem fögnuðu mindinni: „Kjafts- högg á smáborgaralegar tilhneigingar og kreddumennsku." „Mindin minnir okkur harkalega á, að það er fljótlegra að biggja ní íbúðarhverfi, en uppræta gamla fordóma og karakterheimsku, sem eitra sambúð manna.“ Alan og Haúmov heita tveir leikstjórar, sem vinna jafnan saman. Síðasta mind þeirra heitir: „Frið firir þann, sem inn gengur". Hún gerist á síðustu dögum stríðsins. Bráðungur rússneskur liðsforingi kemur á fremstu vígstöðvar beint úr her- skólanum, fullur af glæstum draumum um garpskap og hetjudáðir. Hann veit, að það er hver síðastur að vinna frækileg afreks- verk, því striðið er alveg að verða búið. En veruleikinn á vígstöðvunum er annar en í herskólanum og hann fær það hlutverk að koma þískri stúlku, fanga á sjúkrahús. Fanginn er nefnilega kominn á steipirinn og það verður að koma henni strax undir læknishendur. Mindin segir síðan af þess- ari för, sem er mjög erfið og hættuleg. Allt er í upplausn og kaosi, eiginlega ekki eftir nema síðustu eftirhreitur stríðsins, skæru- liðaflokkar og einstaka örvita stríðsmenn. Þarna koma við sögu fjölmargar persónur af ólíkum þjóðernum, sem allar keppast um að greiða götu stúlkunnar á sjúkrahús- ið. Síðasta spölinn ekur amerískur hermað- ur. Þeir komast í tæka tíð og mindin endar á því, að þeim nífædda er haldið hátt á loft og hann sprænir ifir vopnahrúgu. Um þessa mind var einnig deilt harka- lega. Þetta er hreinn og ómengaður pasif- ismi sögðu alvarlegustu óánægjuraddirnar. Og þó við berjumst firir friði, er það allt annað en að vera að reka áróður firir pasif- isma á sama tíma og Vcstur-Þjóðverjar eru að fá kjarnorkuvopn. Og þó var öllu meira deilt um stíl mind- arinnar. En það er erfitt að segja frá slík- um deilum og ekki hvað síst, þar sem við eigum ekkert tæknimál á íslensku. Tarkovski heitir ungur maður, sem út- skrifaðist úr kvikmindaskóla ríkisins í firra og hafði gert prófmind, sem heitir „Valtari og Fiðla“ um vináttu verkamanns, sem vinnur á valtara og stráklings, sem spilar á fiðlu — sérkennileg mind og hlaut mis- jafna dóma og hreint ekki firstu einkunn í skólanum. Næsta mind, sem hann gerði heitir „Barnæska Ivans“ og hún fékk fyrstu 72
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.