Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Síða 92

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1963, Síða 92
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR um heimi. Sum þessara kvæða (Heiðni og Skógarmaður t. d.) eru listavel ort og búa vissulega yfir mikilli fegurð. En fyrsta kvæði bókarinnar, Tréð, sýnir þegar livern- ig umliverfið og samtíminn knýja á, og leið skáldsins liggur til kvæða eins og Frelsið og guð, Grafarasöngur og Hljóð. Þessi kvæði eru orðin til í baráttunni við veruleik nútímans, sprottin af þörfinni til að breyta heiminum; það eru þessi kvæði sem með sanni má kalla tannfé handa nýj- um heimi. Sem sýnishorn tek ég hér fyrsta og síðasta erindið af Frelsið og guð: Hve þakklátt brosir við kúgaranum öreigans auga: jagurt sýngur svipan og kátt hlœr byssunnar kúla það er jrelsið á leiðinni gegnum líkami milljónanna: guð hejur svo fyrir mœlt að það skuli taka timann smn. Svo mörg eru heilög orð að einginn þolir jrekari smán veikara vanmœtti svívirðilegri svik. Kviksettur rís úr gröf og krossjestur stígur ofan og heiftin reisir stiga úr stóryrðum upp til guðs. Náttúruskynjun Þorsteins er sérstæð og sterk og minnir stundum á þau málverk Kjarvals sem eru í senn náttúrumyndir og fantasíur (t. d. kvæoið Augu). Kvæðin Morgunn og Járn, sem eru meðal þeirra allrabeztu í bókinni, eru nokkurs konar syntesur: í þeim rennur saman hin ríka náttúruskynjun skáldsins og vitund hans um hinn þjóðfélagslega veruleik. Ymis fleiri kvæði væri ástæða til að nefna, t. d. Svarta steininn og Ljóð sem sameina aðdáanlega heita tilfinningu og stillingu, æðruleysi: ekkert er fjær Þor- steini en að úthella hjarta sínu; bæði hafa hinn áleitna lágværa tón sem hljómar í Lij- andi manna landi. Kvæðið Menning vísar einnig fram til þeirrar bókar, þótt nteð öðr- um hætti sé, því að segja má að upphaf hennar sé „sú óhrekjandi staðreynd að við erum umkringdir dýjaveitum á alla vegu“. Tannfé handa nýjum heimi er meira en athyglisverð bók: hún hefur að mínum dómi að geyma kvæði sem telja verður með- al þeirra allrabeztu sem ort hafa verið á ís- lenzku á síðustu árum. Hún er allmisjöfn, en við öðru er ekki að búast af jafnungu skáldi, og tjóir ekki um að sakast. Sem spegill af þróun skáldsins sýnir hún hvern- ig alvara hans og ábyrgðartilfinning vísa honum leiðina til vandamála samtímans. Kvæðin í Tannjé bera vitni um hina miklu málþekkingu Þorsteins, en sums staðar skortir allmjög á listræna beitingu málsins. Of mikið ber á fomeskju í orða- vali og líkinga, og sumar tilraunimar til að endurlífga útdauða málsnotkun (t. d. „leið erumk fjöll ...“) em að mínum dómi and- vana fæddar. Svipuðu máli finnst mér gegna um kvæðin (í 2. hluta bókarinanr) sem ort eru með hliðsjón af þjóðkvæðastíl: á öld atómsins og síðkapítalismans eru þessir þættir hjáróma þótt þeir kunni að hafa hæft vel álfum. raddir Jómsvíkínga og ys götunnar mœtast segir í hinu stutta kvæði Gestir og í því er fólginn sigur þessarar bókar. I næstu bók, sem kemur út tveimur ámm seinna, er stig- ið skrefi lengra: þar hefur ys götunnar, rödd samtímans, yfirgnæft rödd fortíðar- innar, þótt hún lifi reyndar undir niðri. Lijandi manna land fjallar um þann vanda sem því fylgir að vera ungur maður á Islandi í dag, landi hersetu og „viðreisn- ar“, þar sem 82
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.