Tímarit Máls og menningar - 01.10.1975, Síða 49

Þrotabú mannlegrar reynslit
en mannkynið fann lausn á vanda sínum að venju. I stað ástar komu nú
ástríðulausar síframkvæmdir á kynsviðinu og allir urðu normal aftur. Þeg-
ar búið var að níðast á kynhvötinni eins og öfgarnar framast leyfðu, án
þess að lífshamingjan léti á sér kræla, var tímabært að kanna hvaða hvatir
það væru í raun og veru sem sinna þyrfti, til þess að maðurinn gæti öðlazt
verðskuldaða fullsælu.
I miðri vaxtarhrinu berast einfaldri mannssál þau boð, að hún eigi að
vaxa frá sinni frumstæðu og sjálfhverfu bernsku og meðtaka áfallalaust
þann augljósa sannleika, að tilgangur lífsins sé ekki sá, að horfast í augu
við skaparans dýrð eða gráta framan í sólina, heldur ryðjast „götuna fram
eftir veg“, blindur og heyrnarlaus á báðum, hrifsa til sín allt laust og fast,
komast í álnir og verða að „manni“. Allt annað sé einskis vert og úrelt.
Þegar búið er að hamra á þessum sannindum í nokkur ár gegnum alla
hugsanlega tjáningarmiðla hins menntaða heims, — sannindum, sem þó
aldrei geta orðið að lifandi veruleika í hugskoti einfeldningsins, fer sú
spurning að gerast áleitin, hvort við séum búin að lifa svo mikið og lengi,
að við séum komin í hvataþrot og stöndum við yzm mörk mannlegrar
reynslu eða reynsluhæfni. Ber að skilja þessar brýningar sem svo, að menn
séu búnir að gráta svo mikið, elska svo djúpt og hrífast svo mjög af til-
verunni gegnum aldirnar, að lífið sé ekki aflögufært vaxandi kynslóðum
í þeim efnum, og ófæddar kynslóðir séu fyrirfram mettar og rúmlega það
af þessari miklu lífsástríðu forfeðra sinna? Onnur skýring er naumast fyrir
hendi.
Að vísu er það rétt, að lífið er orðið nokkuð gamalt í hettunni, en elli-
mörkin hlýtur hver kynslóð að eiga að taka út á sjálfri sér á úthallandi
ævi, en ekki ein kynslóð fyrir aðra. Hver ný kynslóð ber í sér nýjan vaxtar-
brodd, og hver einstaklingur hefur rétt til þess að elska, gráta og gleðjast
yfir hverju sem hann vill. Það getur hvort sem er enginn tekið út reynslu
fyrir aðra, hversu mjög sem hið „normala“ þjóðfélag reynir að sefja fólk
til fylgis við þá lygi. Það væri nú líka meiri skaparinn, sem ætlaði einni
kynslóð að elska, annarri að gráta og þriðju að taka í nefið, eða, svo skilj-
anlegra dæmi sé tekið — að drepast úr ofneyzlu, eignasótt og þar af leidd-
um lífsleiða.
Hættan er ekki sú, að lífið sé úrelt eða ó-nýtt, heldur að útbrunnar og
oflifaðar kynslóðir eða neikvæðir og reynsluþreyttir einstaklingar lýsi frati
á gildi þeirrar reynslu, sem bíður hvers vaxandi manns, eða ætti a. m. k.
að gera það, ef ekki er búið að eyðileggja alla lífsþrá hans og kaldhæða
159