Tímarit Máls og menningar - 01.10.1975, Síða 115

,Xhomas Mann smásagnahöfundur“
gramt í geði með hurðaskellunum,
móðgaði hann virkilega og særði, en svo
fór að skilningarvit hans opnuðust fyrir
töfrum hennar. Þessi kona, sjúklingur
úr löndum slava eða rússa, hlýtur líka
að hafa minnt hann á unglinginn Pribi-
slav Hippe sem hann hafði einu sinni
verið með í skóla- Atvikið með Pribislav
og blýantinn á skólastéttinni var eflaust
sannsögulegt. Þetta var minning sem
konan vakti í manni mínum en hann
skilaði henni þó aldrei blýanti. Það var
Hans Castorp sem gerði það. Tilfinn-
ingar Thomasar í garð madame Chau-
chat gengu ekki það langt enda var hann
kominn til að heimsækja mig. Hann
veitti henni að vísu athygli og leist
ljómandi vel á hana. Hann beið engin
sjö ár eftir henni og á valborgarmessu
gerði hann ekki hosur sínar grænar fyrir
henni enda var hann um sumarið í
heimsókn hjá mér.
Það er líka sannleikanum samkvæmt
að Jessen rannsakaði hann og sagði þá
að bragði: Það er blettur í yður og best
að þér séuð hér um eins árs skeið hjá
konu yðar.
Þá skrifaði Thomas heimilislækni
okkar í Múnchen og hann svaraði um
hæl: Eg þekki yður út og inn. Þér vær-
uð sá fyrsti sem ekki fyndist blettur í
við rannsókn uppi í Davos. Komið und-
ireins til baka, þér hafið ekkert í Davos
að gera.
Þá er sagan með kúlugerlana enginn
uppspuni. Þannig var með mig að Jes-
sen gat ekki áttað sig á því af hverju
ég var alltaf með hita þótt ég væri kom-
in langt á bataveg. Hann tók mér þá
blóð og lagði í ræktun, kom svo og
sagði: Já, það eru kúlugerlarnir! En ég
held það hafi verið vitleysa.
Settembrini þekkti Thomas annars-
staðar frá og sálgreinandinn, sá sem
hélt fyrirlestra um ástina sem sjúkdóms-
skapandi afl, var þarna ekki heldur.
Þeir voru báðir tilbúningur. I sam-
bandi við Krokowski flaug Thomasi að-
eins í hug dr. Bircher í Zúrich. í Davos
var aðstoðarlæknir sem hét Múller en
hann var allt öðruvísi.
Naphta var þarna ekki heldur.
Naphta eins og hann er gerður er upp-
diktuð persóna. En árið 1922 vorum
við í Vínarborg. Við bjuggum á Hótel
Imperial og þá kom Georg Lukács í
heimsókn en hann var þá í útlegð í Vín
þar sem hann hafði víst verið eitthvað
viðriðinn uppreisnina með Béla Kun
árið 1919. Hann byrjaði strax á því að
láta móðan mása um kenningar sínar,
talaði stanslaust yfir hausamótunum á
okkur og predikaði í fulla klukkustund
í herberginu hjá okkur. Bóndi minn
komst alls ekki að nema hvað hann gat
skotið inn: Já, þetta er sveimér ekki
ónýtt að heyra. Þá fór Lukács leiðar
sinnar.
I þann tíma var þetta allt og sumt
sem hann þekkti til Lukácsar. Seinna
ritaði Lukács mjög fallega og skynsam-
lega bók um Thomas Mann. En Thomas
sá hann og heyrði í þetta eina skipti að-
eins á ævi sinni. Eftir þetta minntist
hann aldrei á Lukács, datt hann heldur
aldrei í hug.
Þegar hann las fyrir mig kaflann um
Naphta með lýsingunni á persónunni
sagði ég: Þér hefur líklega verið hugsað
til Lukácsar?
Nei, hvernig þá?
Eg veit það ekki. Naphta minnir mig
á hann.
Þetta var alls ekki ásetningur minn
og það getur vel verið að Lukács hafi
einhvern veginn svifið mér fyrir hug-
skotssjónum óháð lestrinum.
Vitanlega er það aðeins ytra gervi
225
1 5 TMM