Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Blaðsíða 79

Um trú og vantrú
dæmi um víddir þar sem ég væri illa úti að aka án trúar. Já án hennar færi ég á
mis við flest það sem heillar mig mest. Trúleysi er andleg fátækt. En trú í þessum
skilningi er ekki guðstrú nema sagt sé, að guð sé allt hið óþekkta, án vilja og
heildarskipulags — sem guðstrúuðum og þá ekki síst kristnum þykir að sjálf-
sögðu fremur þunnur þrettándi. En þessi trú mín veldur því samt sem áður að
ég á meiri samleið með guðstrúuðum en öllum þeim sem lokast hafa inní
svokölluðum vísindum og mestan svip setja á okkar tíma. Af þessum ástæðum
og öðrum, sem síðar verða raktar, læt ég mér ekki í léttu rúmi liggja hvort og
hverju íslendingar trúa.
Páll bendir réttilega á ýmis atriði sem sýna hversu hæpið er að telja íslendinga
alfarið kristna þótt yfirgnæfandi meirihluti þeirra sé skráður til þjóðkirkjunnar:
sljóleika þeirra og sinnuleysi um „eiginlega trú“, vanþekkingu þeirra á kristinni
kenningu og ræktarleysi við hana, margskonar hjátrú „sem brýtur algerlega í
bága við kristna kenningu“, og fleira. En hann spyr sig ekki að neinu marki
hvernig á þessu standi hvaðþá hann leiti svara í hugsanlegum ófullkomleika
kirkjunnar og kristinnar kenningar. Forsendur hans virðast mér vera: 1) ágæti
kristinnar kenningar er óvéfengjanlegt og 2) þjóðkirkjan er kristin og sannur
boðberi fagnaðarerindisins. Hann segir meðal annars:
. . . okkur íslendingum er ósjálfrátt tamt frá fornu fari að gera skarpan greinar-
mun á kirkjunni annars vegar, á kristinni trú hins vegar. Mörg okkar vanrækja
með öllu kirkjuna og eru jafnvel á móti flestu eða öllu því sem kirkjunnar menn
aðhafast — en telja sig engu að síður kristinnar trúar. Er hægt að játa einlæglega
og í alvöru trú á Jesú Krist sem frelsara okkar og þjáningarbróður — án þess að
taka virkan þátt í lífi þeirrar kirkju sem hann stofnaði og vera jafnvel á móti
henni?
Ég held ekki: trúarlíf sitt fær enginn ræktað og þroskað nema í samfélagi þar
sem menn deila sannfæringu sinni með öðrum og gangast undir ákveðna siði og
reglur sem leggja þeim skyldur á herðar. Kirkjan er slíkt samfélag kristinna
manna og það er því einungis með því að taka þátt í lífi hennar og starfi sem
mönnum er unnt að rækta kristna trú sína. Spurninguna: eru íslendingar
kristnir? getum við því orðað: Hversu mörg okkar játa raunverulega trú á Jesú
Krist með virkri þátttöku í lífi og starfi kirkjunnar? Allavega gerum við það ekki
öll, sennilega einungis lítill hluti þjóðarinnar. í þeim skilningi eru íslendingar
sem ein heild ekki kristnir.
Sú staðreynd að íslendingar gera í reynd svo skarpan greinarmun á kirkju og
kristni veldur í senn trúarlegri firringu meðal landsmanna og óheilindum gagn-
vart kristinni kenningu: íslendingar eru kristnir, ef ég má orða það svo, ánpess aó
vera pað. Og það sem meira er, þeir laga ótal hugmyndir og skoðanir, sem eiga
69