Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Blaðsíða 108

Tímarit Má/s og menningar
sem stjórna því hverjir erfa ríki gamlingjanna í Kreml; pólitíska framkvæmda-
nefndin i Sovétríkjunum hlýtur að leita nú dyrum og dyngjum að sterkum
manni til að mæta Haig hershöfðingja.
Hvernig í ósköpunum getur þetta stuðlað að auknum mannréttindum?
Hefur raunin verið sú fyrrum? Hjálpaði þetta Ungverjum 1956? Tékkum 1968?
Er pólskri Einingu lið í ógnaryfirlýsingum Nató-ráðsins nú? Þvert á móti: þær
gera Rude Pravo og lsvestia kleift að úthrópa félaga verkalýðssamtakanna og
Kor-ráðgjafa sem „gagnbyltingaröfl“ og setja rök hernaðarhagsmuna ofar
mannréttindum.
Þið þarna „fyrir handan“ hljótið að vita það núorðið, að hernaðarlegur
þrýstingur úr vesturátt er gagnslaus, innantómur og hefur neikvæð áhrif.
Þrisvar hefur blekkingunni verið beitt en jafnan með þeim árangri að komm-
únískur rétttrúnaður og ógnun hefur eflst.
Á þessum undanförnu mánuðum spennu hefureinmitt þessi raunsæispólitík
hernaðartogstreitu sett pólsku sjálfstæði skorður. Ef pólsku þjóðinni tekst að
halda í það sem áunnist hefur er það ekki vegna nærveru vestræns herstyrks
heldur einvörðungu eigin hugrekki og ögun að þakka. Sú takmarkaða aðstoð
sem Pólverjum hefur borist hefur verið af öðrum og friðsamlegri toga; prent-
tæki í smáum stíl, nokkrar sendinefndir, dálítill skammtur af fagfélagslegum
ráðleggingum.
Og hefði stefna okkar, barátta END, veikt stöðu pólskrar Einingar? Þvert á
móti. Ef okkur hefði tekist, með samræmdu átaki, að þvinga báðar samsteypur
stórveldanna til einhvers konar samkomulags fyrir tveimur árum — á grundvelli
Rapacki-áætlunarinnar gömlu — um afvopnun Póllands og beggja ríkja
Þýskalands stig af stigi, og að Sovétríkin og Bandaríkin færu með heri sína
brott, þá hefði svigrúm fyrir pólska sjálfstjórn áreiðanlega aukist. Og hefðu þá
átök síðustu mánaða verið jafn þrungin spennu — og jafn háskaleg og þau eru
enn?
Eg óttast að ráðamönnum Nató-ríkjanna séu mannréttindi ekki jafn hugstæð
og þér ætlið. Þeir hófsamari og raunsærri meðal vestrænna ráðgjafa vilja umfram
allt viðhalda „jafnvæginu“. Þeir vilja frysta óbreytt ástand: þeir vilja halda
pólitísku landakorti Evrópu óbreyttu um alla framtíð. Þeir fylgjast kvíðafullir
með hvatvísri „öfgastefnu" Einingar: hún býður „misvægi“ heim og gæti
komið róti á þá skiptingu Evrópu í áhrifasvæði sem stórveldin komu sér saman
um.
Þeir vígreifari og árásargjarnari í hópi vestrænna ráðgjafa eru svo allt annar
98