Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Blaðsíða 101

Frelsið og sprengjan
ógnandi ákvörðun um að koma fyrir á evrópsku landsvæði stýriflaugum (cruise
missiles) og Pershing II-flaugum þess vott — langdrægum (strategic) flaugum
í framvarðarstöðu í eigu og umsjá Bandaríkjamanna.
Eg held ekki að „valdaklíkur“ í Bandaríkjunum hafi þaulhugsaða áætlun um
að ráðast á Sovétríkin eða setja á svið „leikvangsstríð“ í Evrópu, í samvinnu við
„hefnigjarna Vestur-Þjóðverja“ — eða hvaða túlkun það nú er sem situr í
fyrirrúmi á síðum Ruck Pravo þessa stundina. Það sem nú er að gerast er ekki
svona leikrænt en sýnu alvarlegra. Öflugir málsvarar hersins bera nú fram af
miklum þunga þá hugmyndafræði að það þurfi að endurreisa amerískt forræði
eftir auðmýkingarnar í Vietnam og íran; ná amerískum yfirburðum á öllum
sviðum vígbúnaðar; knýja fram hernaðarlega skilgreiningu á veruleikanum sem
teygi sig inn á svið samskipta í utanríkis- og menningarmálum; og að skipa
smærri þjóðum, þar með töldum bandamönnum 1 Nató, á óæðri skör.
Tilburðir Bandaríkjamanna eru ögrandi og ógnandi og það er ekki nema rétt
að leiðtogar Sovétríkjanna meti þá svo. Þar með er ekki sagt að sovésk hernað-
arstefna sé öll „í varnarskyni“. Hún lifir sínu lífi með „vígreifum boðskap"
sínum. í þeim felst ekki (að ég held) nein brjálæðisleg áætlun um að herja í
vesturátt með öflugum, hefðbundnum herafla. Eg hugsa að þérgetið fallist á að
þessar þúsundir skriðdreka (sem eru hrollvekja vestrænna varnarmála-„sérfræð-
inga“) séu hafðar í viðbragðsstöðu nær ykkur en höfnunum við Ermarsund.
Segja má að bæði risaveldin séu læst í spennitreyju keppninnar, í kappleik
sem þau leika eftir sömu leikreglum (að bera saman vopnastyrk, keppa að
strategískum yfirburðum) — og þessi leikur getur ekki endað með öðru en
fjöldamorði. Það er ekki lengur spurning um að taka afstöðu með öðrum
hvorum, segja hvor beri þyngri ábyrgð: það þarf að stöðva sjálfan leikinn.
Þessi orð túlka vonandi ekki aðeins persónuleg sjónarmið mín heldur ríkj-
andi viðhorf vestrænna friðarhreyfinga. Vitaskuld leggjum við ekki öll áherslu á
sömu hlutina. En leyfist mér að vitna í eigin skrif sem að vísu voru ekki ætluð
ykkur heldur umræðunni hér heima fyrir:
Ef gengið er eftir skoðun minni, leyfi ég mér að telja háska og ögrun sovéska
ríkisvaldsins fremur beinast að eigin þjóð og þeim þjóðum sem byggja fylgiríki
Sovétríkjanna. Stjórnendur Sovétríkjanna hafa lögreglu- og öryggissjónarmið að
leiðarljósi, eru fangar eigin hugmyndafræði, vanastir því að mæta andstæðum
sjónarmiðum með kúgun og skriödrekum. En þó virðist mér sem Sovétríkjunum
sé tamast að beita umsátri og ágengri vörn; jafnvel hin ruddalega og klúðurslega
íhlutun í Afganistan virðist stjórnast af ótta við hernaðaráætlanir Bandaríkja-
manna og Kínverja.
91