Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Blaðsíða 124

Tímarit Máls og menningar
Einstaklingur og umheimur
I Almanaki jóðvinafélagsins er sagt frá
stúlku og pilti sem hafa hreiðrað um sig í
gömlu timburhúsi í miðbæ Reykjavíkur.
Pilturinn, sögumaður, ber nafn höfundar
síns og er að skrifa bók auk þess sem hann
yrkir prýðileg ljóð; ekki kemur annað
fram en stúlkan sýsli heima við. Um
efnahag þeirra er það eitt sagt að þau
framlengja einn víxil á þessum níu mán-
uðum og fá skattseðil.
Þau eru ólík um margt, sambýlisfólkið,
og persónur þeirra verða ljósar strax á
fyrstu færslum: Skáldið er háfleygt, stúlk-
an jarðbundin, hann er tilfinninganæmur
og uppnæmur, hún kímin og róleg, hann
æsir sig út af smámunum, hún setur
hlutina í rétt samhengi, hann er smá-
borgari í sér, hún óábyrg, kjarkur hennar
er meiri en hans. Þau eru ákaflega ham-
ingjusöm eins og sagt er, þótt fjarri fari
því að þau séu alltaf jafnlynd og geðlaus,
og ekki hafa þau áhuga á að einangra
hamingju sína.
Skáldið segir lesendum meira um til-
finningar sínar og hugrenningar en stúlk-
an, hún kemur aðeins fram í því sem hún
segir og gerir við sambýlismann sinn. Eitt
af því sem skáldið talar um er hvað hann
er hrifinn af Reykjavík og ánægður með
að vera borgarbúi (23):
Eg horfist ekki í augu við fugla.
Ég er borgarbúi.
Ég horfist í augu við hús og bíla á
meðan súrefnið endist.
Þar sem þau búa í miðborg Reykjavíkur
eru þau í raun í miðju alheimsins. Þangað
kemur fólk hvaðanæva og flytur þeim
fréttir— vinkona frá Sviþjóð, kunningi úr
Kristjaníu í Kaupmannahöfn, annar
kunningi frá Englandi og góð vinkona frá
Bandaríkjunum. Allt þetta fólk er spurt
tíðinda úr útlöndum og það segir ill tíð-
indi af heimi á heljarþröm,. en þó er þetta
glaðlynt fólk og skynsamt sem gott er að
hitta. Maður verður að vita hvað er að
gerast í heiminum þótt það sé í hróplegri
andstöðu við það líf sem skáldið og
stúlkan vilja lifa.
Auk þessara ferðalanga er sagt frá því í
sögunni þegar skáldið hittir heimalninga,
fólkið í bænum. Það fólk skiptist í tvo
hópa í sögunni, þá sem höfundur hefur
íróníska afstöðu til og hina sem honum
þykir vænt um. Afskiptasamir og sjálf-
hverfir karlrrtenn fá þar spaugsama útreið,
ekki síst ef þeir telja sig eiga lausn á öllum
heimsins vanda; góðlátlegt grín er líka
gert að sumum ættingjum, einkum for-
eldrum skáldsins, en fólk sem stendur í
basli og á þó afgangs samúð og skilning
handa öðrum öðlast einnig samúð höf-
undar. Einstaklega gott orð fá þeir sem
standa í húsnæðiserfiðleikum.
I þessum svipmyndum af fólki kemur
fram að höfundur bókarinnar og skáldið
falla ekki alveg saman þótt þeir beri sama
nafn. Sá sem segir ftá vill gefa þá mynd af
sér að hann sé hrekklaus maður og heldur
einfaldur, en það er hvorki einfaldur né
hrekklaus maður sem lýsir fólki eins og
kunningjanum á Mokka (13—17) eða
rithöfundinum við Ríkið (32—35); það
er svo fyndinn og meinlegur kafli að
maður getur auðveldlega orðið lasinn af
hlátri við lestur hans.
114