Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Side 125

Umsagtiir um bcekur
Enginn vill stríð
Klofningur milli höfundar og sögumanns
kemur líka fram í aðalefni bókarinnar sem
er ekki meðgangan eða daglegt amstur
skáldsins og heitkonunnar. Barnið sem
kemur undir og fæðist er bara annað við-
mið dagatals sögunnar, hitt er heimsendir.
Það er verið að telja niður að honum i
þessu almanaki (8):
— Jasja, segi ég, hvað gerir
maður þegar þannig stendur á að
heiminum er ætlað að farast í
kjarnorkustyrjöld eftir 1050 daga?
— Hvaðan hefurðu það? segir
stúlkan.
— Daniel Ellsberg telur öruggt
að það muni gerast innan 35 mán-
aða; hann var innsti koppur í búri í
Pentagon.
Þó að þarna komi strax fram að sögu-
maður veit sínu viti um vígbúnaðarkapp-
hlaup stórvelda leikur hann sig einnig hér
hrekklausan og einfaldan Don Kíkóta
sem leggur af stað til að leita að óvininum
meðal fólksins á götum Reykjavíkur (17):
En það fer lítið fyrir óvininum í
bænum. Ég blíni á fólk og reyni að
lesa í huga þess.
Þessi riddaramennska finnst mér verða
ósannfærandi í sögunni, þótt segja megi
að hún sé eðlilegt framhald af persónu-
sköpun höfundar á „sjálfum sér“. Víst er
að óvinir hér heima hjá okkur eru bara
smáseiði, það eru stórfiskamir sem batátt-
an fyrir friði verður að ná til. Ólafur
Haukur orti í áðumefndri ljóðabók um
það þegar hann gekk á milli manna í
bænum og spurði hvort þeir vildu stríð,
fór um mörg lönd og spurði alla sem hann
hitti hvort þeir vildu stríð:
ég spurði gamlar konur
sem mundu mörg stríð
enginn vildi stríð!
en maður nokkur
dró upp silfurmynt
beit í hana og sagði:
þetta er Enginn!
Enginn vill stríð!
Betri en leit skáldsins að óvini er sú
andstaða sem Almanak jóðvinafélagsins
myndar við stríðshugsun með lofgerð
sinni um lífið. Bak við þá lofgerð býr
stöðugur ótti sem höfundur og skáld hans
yrkja sig ekki frá (26):
Þegar ég var barn snéri ég mér
oft snögglega við á götu tilað
horfast í augu við hann. Og þegar
ég bylti mér í rúminu mínu sá ég
hvar hann kókti í homi herbergis-
ins.
Óttinn við dauðann, óttinn við lífið; nú
hefur hann eignast form í óttanum við
hinn fáránlega dauða „sem slær milljóna-
tugi á einu augnabliki"; gegn honum er
barist. Vonlausri baráttu? „Ég held að
bráðum hefjist lífið af því nú er allt svo
dauðalegt" segir í Má ég eiga við þig orð,
en ekki er Ólafur viss, hvorki þar né hér.
115