Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Síða 15

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Síða 15
Formviljinn vegvísar út á hina einföldu sigurbraut vitundarvakningarinnar. En það er töluverð einföldun: báðar þessar sögur eru stúdíur á skipbroti ráðvillts einstaklings, sem að vísu er sett í þjóðfélagslegt samhengi — báðar þessar bækur enda á hinum sæla flótta frá vanda og böli. Hvort sem litið er á Átta raddir úr pípulögn, Gunnar og Kjartan eða Mann og haf\>í er maðurinn alls staðar einn í bókum Vésteins. Hann hefur hægt og rólega verið að breyta formi sínu, laga það að eigin þörfum og hið sama gildir um hugmyndalega þróun hans, hún hefur verið hægfara. Hann leitar inn. Pétur Gunnarsson líka, en öðruvísi: hann fer inn á heimilið þar sem þarf að vaska upp og þvo bleyjur, ryksuga, tína upp leikföng, laga mat og bara sitja. I Sögunni allri leikast alls staðar á tveir heimar: stóri heimurinn, útlöndin, þar sem atburðirnir gerast og svo aftur þessi tíðindalitli íslenski heimur heimilisins, heima; heimur mannkyns- sögunnar sem tilheyrir útlandinu (Grikkland, vísanir í syndafallssöguna) og hinn fortíðarlausi heimur Guðmundar Andra sem um leið er fortíðarleysi okkar allra, saga þjóðarinnar upphefst á Þingvöllum 1944 á árinu eina, heimssöngvarinn Eggert Stefánsson tilkynnir upphafið — og: heimur skáldskaparins með sínum lögmálum, sífelldum tíðindum, aksjón sem endar með krassi (Andrasagan) og heimur veruleikans (Guðmundur Andri), er lífið skáldlegt? Rétt eins og Guðlaugur Arason er hann með tvær sögur í gangi á ólíkum plönum sem varpa ljósi hvor á aðra; hann verður að segja söguna af fyrirmynd Andra (eða eftirmynd) til að segja söguna alla. Og hvar liggur þá söguvitund bókarinnar? Hvað er skáldskapur um skáldskap, hvað skáldskapur um veruleika, hvað veruleiki skáldskapar? Guðmundur Andri er sagður fyrirmyndin að Andra, sá sem Andri er skapaður úr — allt í lagi, en er þetta ekki eiginlega öfugt úr því að hér er síðasta bindið, sagan öll: að Guðmundur Andri sé skapaður úr Andra, ekki fyrirmynd Andra heldur fyrirmyndar-Andri, hinn hafi verið leiddur til lykta og þannig fundin leið út úr upprunalegu sögunni — að sagan um Guðmund Andra sé nánast leiðrétting á hinni sem leiddi ekki til neins, bauð ekki upp á annað en þreytta brandara um eitthvað fólk sem er svo altýpískt að það er hvergi til. Og sé þá sú æskilega gerð sögunnar með þungri áherslu á öll mjúku jákvæðu gildin: einlægni og sífellda undrun yfir furðum hversdagslífsins, sem er sá litli heimur sem við getum ráðið yfir, opinn huga og óspilltan enn af argi og gárgi stóru vondu veraldarinnar. Guðlaugur og Pétur skrifa „feðrabókmenntir" en þær má skilgreina sem svo að skrifaðar séu af feðrum um feður — um hina sérstöku föðurlegu reynslu, þrungnar föðurlegri vitund. Hafliði Vilhelmsson skrifar hins vegar „sonabókmenntir“. Beygur minnir að því leyti til dálítið á ameríska bók, A Confederacy of Dunces eftir John Kennedy Toole án þess þó að Hafliði 141
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.