Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Qupperneq 15

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Qupperneq 15
Formviljinn vegvísar út á hina einföldu sigurbraut vitundarvakningarinnar. En það er töluverð einföldun: báðar þessar sögur eru stúdíur á skipbroti ráðvillts einstaklings, sem að vísu er sett í þjóðfélagslegt samhengi — báðar þessar bækur enda á hinum sæla flótta frá vanda og böli. Hvort sem litið er á Átta raddir úr pípulögn, Gunnar og Kjartan eða Mann og haf\>í er maðurinn alls staðar einn í bókum Vésteins. Hann hefur hægt og rólega verið að breyta formi sínu, laga það að eigin þörfum og hið sama gildir um hugmyndalega þróun hans, hún hefur verið hægfara. Hann leitar inn. Pétur Gunnarsson líka, en öðruvísi: hann fer inn á heimilið þar sem þarf að vaska upp og þvo bleyjur, ryksuga, tína upp leikföng, laga mat og bara sitja. I Sögunni allri leikast alls staðar á tveir heimar: stóri heimurinn, útlöndin, þar sem atburðirnir gerast og svo aftur þessi tíðindalitli íslenski heimur heimilisins, heima; heimur mannkyns- sögunnar sem tilheyrir útlandinu (Grikkland, vísanir í syndafallssöguna) og hinn fortíðarlausi heimur Guðmundar Andra sem um leið er fortíðarleysi okkar allra, saga þjóðarinnar upphefst á Þingvöllum 1944 á árinu eina, heimssöngvarinn Eggert Stefánsson tilkynnir upphafið — og: heimur skáldskaparins með sínum lögmálum, sífelldum tíðindum, aksjón sem endar með krassi (Andrasagan) og heimur veruleikans (Guðmundur Andri), er lífið skáldlegt? Rétt eins og Guðlaugur Arason er hann með tvær sögur í gangi á ólíkum plönum sem varpa ljósi hvor á aðra; hann verður að segja söguna af fyrirmynd Andra (eða eftirmynd) til að segja söguna alla. Og hvar liggur þá söguvitund bókarinnar? Hvað er skáldskapur um skáldskap, hvað skáldskapur um veruleika, hvað veruleiki skáldskapar? Guðmundur Andri er sagður fyrirmyndin að Andra, sá sem Andri er skapaður úr — allt í lagi, en er þetta ekki eiginlega öfugt úr því að hér er síðasta bindið, sagan öll: að Guðmundur Andri sé skapaður úr Andra, ekki fyrirmynd Andra heldur fyrirmyndar-Andri, hinn hafi verið leiddur til lykta og þannig fundin leið út úr upprunalegu sögunni — að sagan um Guðmund Andra sé nánast leiðrétting á hinni sem leiddi ekki til neins, bauð ekki upp á annað en þreytta brandara um eitthvað fólk sem er svo altýpískt að það er hvergi til. Og sé þá sú æskilega gerð sögunnar með þungri áherslu á öll mjúku jákvæðu gildin: einlægni og sífellda undrun yfir furðum hversdagslífsins, sem er sá litli heimur sem við getum ráðið yfir, opinn huga og óspilltan enn af argi og gárgi stóru vondu veraldarinnar. Guðlaugur og Pétur skrifa „feðrabókmenntir" en þær má skilgreina sem svo að skrifaðar séu af feðrum um feður — um hina sérstöku föðurlegu reynslu, þrungnar föðurlegri vitund. Hafliði Vilhelmsson skrifar hins vegar „sonabókmenntir“. Beygur minnir að því leyti til dálítið á ameríska bók, A Confederacy of Dunces eftir John Kennedy Toole án þess þó að Hafliði 141
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.