Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Side 30

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1986, Side 30
Tímarit Máls og menningar Göturnar voru auðar og undarlega þögult. Húsin höfðu lokað augunum og voru í fastasvefni. Götuljósin stóðu einmana vörð í myrkrinu, án þess að depla auga. Alls staðar ríkti geigvænleg þögn. Fótatak mitt bergmálaði dimmt í björgunum umhverfis. /---/ Eg var dæmd til eilífrar andvöku hjá þessum stjörfu, starandi götuljósum. (10—12) I þessu atriði umturnast hið raunverulega líkt og áður, verður óraunveru- legt. Það er ekki lengur niðurröðun mennskra forma, stigveldi, röklegt og sjálfsagt. Sögukonan reikar um veruleika sem hefur brotið af sér fjötra hefðbundinnar táknunar, eða öllu heldur, hann hefur eins og lokast, snúið við henni baki. Frásögnin geymir sveitasamlíkingu, því að lýst er villu í óbyggðum. Auðnin er hins vegar í hjarta Reykjavíkur: borgin er eyðiland. Sögukonan fer um stræti og verður skyndilega ljóst að hvergi er „spor- rækt“: Ég gat enga slóð rakið, og enginn gat fundið mig; ég átti enga slóð að baki. Mér skildist, að heimurinn, sem ég leitaði að, var horfinn, gleðin á brott og hvergi fylgd að fá. (12) Hún er týnd eins og förumaður í eyðimörk, dæmd og útskúfuð, líkir og sjálfri sér við Krist á krossinum. A þessu stigi víkkar upplifunin og fær trúarlega, kosmíska vídd. Sögukonan upplifir á reiki sínu guðlausa veröld, og skilur „hvernig Jesú leið á krossinum, þegar hann kallaði og spurði Guð, hví hann hefði skilið hann eftir einan“ (12). Hún er sú bersynduga, með öllu ein og hefur meira að segja gleymst Kristi, sjálf þó píslarvottur eins og hann. Glötunarkenndin verður hvað mögnuðust í eftirfarandi málsgrein: „Hljóð- ið kastaðist frá einu steinbákninu til annars og bergmálaði út í endalausar fjarlægðir“ (12). Op hennar. Á reiki sínu dregst hún að ystu mörkum og upplifir endanleika sinn, tómið, gefur loks upp alla vörn, sest flötum beinum á götuna og grætur eins og „dauðhrætt barn“. I svartri þögn. Eyðilandi. 2. Ferlið að innan og út hefur útvíkkaða og táknræna merkingu í Sunnudagskvöldi. Sé grannt lesið kemur í ljós að allar sögusneiðarnar búa yfir því. Það geymir og þann klofning sein er á sálrænu, félagslegu og kosmísku sviði sögunnar. Uti er demónsk kvöl, vöntun og aðskilnaður. Inni er möguleg samvera, fylling og ást. Sögukonunni er að jafnaði hrundið út uns dregur að lokum, því að síðasta sneiðin brýtur formið eins og síðar greinir. Sviðsetningin á þannig stóran þátt í merkingarsköpun sögunnar, hinu „raunverulega“ efni er gefið táknrænt gildi. Þórir Bergsson (Þorsteinn Jónsson) beitti svipaðri aðferð í smásögu sinni Siggu-Gunnu (1910). Astæða er til að lýsa þeirri sögu stuttlega til sam- anburðar. I upphafi hennar segir: „Tíðin var slæm. Regn og hryssingar, 156
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.