Tímarit Máls og menningar - 01.12.1992, Page 108

að leikritið Draumar á hvolfi, sem var sýnt í
tilefni kvennaáratugarins eigi nokkra sök á hinu
síðamefnda, eða þá viðfangsefni höfundar sem
þegar frá upphafi hafa verið tengd ástinni og
samskiptum kynjanna jafnt sem kynslóðanna.
Eða getur verið að þessi kvenieiki sé einungis
falinn í einföldum, nánast barnslegum stíl höf-
undar? En hann er áberandi í síðustu tveimur
bókum Kristínar sem báðar eru nokkurs konar
fullorðinsbarnabækur. Ekki verður farið nánar
út í kvenleika Kristínar sem höfundar hér, aftur
á móti kemst maður ekki fram hjá því að skoða
stfl og frásagnartækni þegar farið er nánar í
saumana á Einu sinni sögum.
***
Einu sinni sögur geyma 66 mislangar sögur, og
eins og titill bókarinnar gefur í skyn, hefjast
flestar sögumar á orðunum „Einu sinni var...“
líkt og í ævintýmm. Sögupersónurnar bera
einnig keim af þeim einföldu mannlýsingum
sem við þekkjum úr ævintýmnum þar sem að-
aláherslan er á atburðarás og ytri lýsingum. I
Einu sinni sögum er lítill munur gerður á þess-
um heimi og öðrum, og það er einmitt hugarflug
Kristínar og ímyndunarafl sem setja mestan
svip sinn á sögumar og gera þær þannig að
nokkurs konar ævintýmm. En þó að höfundur
notfæri sér að hluta til ævintýraformið er það
ekki nema sem ytri rammi um sögurnar. Þannig
má einnig líta á kaflaskiptinguna. Köflunum er
raðað í stafrófsröð og með hverjum kafla fylgir
einföld teikning af bókstafnum sem þær hefjast
á. Með þessum hætti hefur höfundur búið til
einfaldan ramma um sögurnar sem, þegar betur
er að gáð, em býsna fjölbreyttar. Sumar líkjast
dæmisögunni þar sem lesandinn situr að lestri
loknum uppi með einhvern boðskap eða ráð
(,^Lífsráð“), en aðrar em svo stuttar og hnitmið-
aðar að þær sveija sig frekar í ætt við ljóð, svo
sem „Draumkona“:
En ég er með svarta hanska alltaf á nætumar
þegar ég sef er ég með svarta hanska og teygi
mig eftir draumum mínum og teygi mig til
þeirra. Og fyrst er ég góð við þá en svo ekki.
Síðan sný ég mér við og fer.
draumar eru eins og litlir strákar á götun-
um í fótboltaleik og draumar em ópin
sem berast innum gluggann.
draumar em elskhugi sem er vandræða-
legur
draumar em tár sem blotnar
og draumar eru spýtumar sem ég dreg úr
húsi mínu —
Úr veggjum húss míns dreg ég þær einbeitt
og með freksterkum höndum mínum. Þá
kasta ég þeim fyrst á gólfið en síðan útum
gluggann. Og þar raða ég þeim upp. í bálköst
og kveiki. Það er rigning í garði mínum þegar
ég horfi á drauma mína flögra upp og ég hristi
af mér slenið. (21-22)
Reyndar eru fleiri af sögunum ljóðrænar og
draumkenndar og minna því oft á tíðum á prósa-
ljóðið („Blómin á pilsum kvenna“).
Að mínu mati rís skáldskapur Kristínar hæst
í ljóðrænu sögunum, í þeim heldur hún lesand-
anum föstum við söguefnið. Annars staðar
mætti óska sér að höfundur ynni betur úr sögu-
efninu, sumar sögumar verða einum of marg-
orðar þar sem lítið sem ekkert er skilið eftir
handa lesandanum (,,Góðverk“).
***
Sagt hefur verið um skáldskap Sjóns (og Med-
úsuhópsins) að hann sé undir áhrifum frá súr-
realismanum. í skáldskap Sjóns renna raun-
veruleiki og draumur saman og verður nokkurs
konar draumvemleiki. Svipað má einnig sjá í
mörgum af sögunum í Einu sinni sögum, þar
sem engin skil em gerð milli hins raunsæja
heims og hins ímyndaða. Sameiginlegt ein-
kenni er einnig ákveðinn einfaldleiki í formi, þó
að myndmál Sjóns sé að vísu mun skrautlegra,
ef svo má að orði komast, en myndmál Kristín-
ar. Ef skáldskapur Sjóns er eins konar súrreal-
106
TMM 1992:4