Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Page 25

Gúnter Grass
Efinn er æðstur allra gilda
- Lakis Proguidis, ritstjóri franska bókmenntatímaritsins L’Atelier du roman
(Smiðja skáldsögunnar), ræðir við þýska rithöfundinn Giinter Grass
Lakis Proguidis: Mér virðist sem skáldsaga sem þú sendir ffá þér árið 1979,
Das Treffen in Telkte (Telktefundurinn), standi í höfimdarverki þinu miðju,
hvort sem miðað er við tíma eða fagurfræði. Með því á ég við að þar er að
finna helstu viðfangsefni þín samþjöppuð. Fundurinn er haldinn nærri
Miinster árið 1647, ári áður en skrifað var undir Westfalensamningana sem
bundu enda á Þrjátíu ára stríðið. Þar segir þú söguna af þriggja daga
ráðstefnu um Ijóðlist. Um það bil fjörutíu höfundar eru saman komnir til
að ræða eigin verk og þeir nota tækifærið til að skrifa bréf til prinsa,
ráðamanna og kirkjuyfirvalda og skora á þessa aðila að koma á friði. En það
kviknar í gistihúsinu þar sem ráðstefhan er haldin og bréfið brennur ásamt
öllu öðru ... Prinsarnir hafa völdin, en hvert er vald rithöfundarins?
Gunter Grass: Áður en ég svara þessu langar mig að gera dálitla athugasemd.
Ég skrifaði þessa frásögn til heiðurs Hans Werner Richter sem þá hélt upp á
sjötugsafmæli sitt, en hann hafði á sínum tíma kynnt mig, þá ungan höfund,
fyrir rithöfundahópnum sem kenndi sig við árið 1947 og síðar varð frægur.
Þessi reynsla skipti sköpum fyrir mig, ekki bara hvað bókmenntirnar snertir
heldur einnig gagnvart starfsbræðrum mínum. Undir handarjaðri Richters
lærði ég bæði að hlusta á aðra og gagnrýna þá. í byrjun gat ég einungis sagt
hvort mér líkaði við eitthvað eða ekki, eða tekið ennþá dýpra í árinni. En
síðan lærði ég að ræða málin. Hans Werner Richter og allir þeir sem tengdust
47 hópnum gerðu mikið fyrir þýska tungu sem var illa útleikin eftir 1945,
spillt af nasismanum. Þeir áttu líka sinn þátt í að ýta bókmenntum eftirstríðs-
áranna úr vör. Með því að skrifa þessa frásögn vonaðist ég til að geta tengt
þá erfiðu stöðu sem ungir höfundar voru í rétt eftir stríð við jafnerfiða stöðu
rithöfunda og menntamanna í Þrjátíu ára stríðinu, þegar enginn veitti þeim
nokkra athygli og orð þeirra skiptu engu máli.
TMM 1998:1
15