Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Blaðsíða 16

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 201516
AðdrAgAndi þemAnáms í KennArAhásKólA íslAnds
mörgum tölublöðum árlega, flest 18 árið 1977.4 Setning laga um grunnskóla vorið
1974 og almennar umræður um skólamál, sem fylgdu lagasetningunni, vöktu menn
jafnframt til frekari umhugsunar um það hvernig kennaramenntun yrði best hagað
til þess að koma mætti til móts við nýmæli laganna um nám og uppeldi. Þessara
hræringa gætti bæði meðal nemenda og kennara KHÍ (ÞÍ. Fundur lektora 23. janúar
1974, bls. 23, og 27. febrúar 1974, bls. 52).
Beint tilefni umbótastarfsins í KHÍ 1975 var andóf nemenda skólaárið 1974–1975
gegn svohljóðandi ákvæði í 22. gr. reglugerðar skólans: „Til að fá að taka próf skal
nemandi hafa sótt 80% kennslustunda hið minnsta að meðaltali í öllum kennslugrein-
um og í engri grein minna en 50% á hverju misseri.“ Í aðdraganda janúarprófa 1975
lögðu skólayfirvöld fram yfirlit um fjarvistir B.Ed.-nema það sem af var skólaárinu;
var ljóst að nokkrir B.Ed.-nemar, einkum á 3. námsári, mundu ekki ná settu marki
um tímasókn (ÞÍ. Skólaráðsfundur 9. desember 1974, bls. 81). Nemendur báru því
við að þessu ákvæði hefði ekki verið beitt undanfarin ár og mæltust því til þess að
litið yrði fram hjá því að þessu sinni. Lögðu þeir til að í „framhaldi af þessu fari fram
umræður milli nemenda og skólayfirvalda um orsakir „lélegra“ mætinga nemenda
og hugsanlegar úrbætur“ (ÞÍ. Skólaráðsfundur 18. desember 1975, bls. 81. Fskj. „Sam-
þykkt fundar hagsmunaráðs nemenda“). Skólastjórn féllst á að undanþága yrði veitt
að þessu sinni frá umræddu ákvæði, að fengnu leyfi ráðuneytisins, en tók jafnframt
fram að hún mundi ekki mæla með slíkri almennri undanþágu í annað sinn (ÞÍ.
Skólastjórnarfundur 4. janúar 1975, bls. 84–85).
Þessi saga átti eftir að endurtaka sig í dramatískari mynd þegar nær dró vorprófum
1975. Við blasti að margir nemendur, einkum á 3. námsári, höfðu ekki uppfyllt tíma-
sóknarákvæðið. Létu þá fulltrúar nemenda í skólaráði bóka eftirfarandi: „Miðað við
þann tímafjölda og kennslufyrirkomulag, sem er núna í skólanum, teljum við 80%
mætingarskyldu óhæfu. Leggjum við því til að þessu reglugerðarákvæði verði breytt
hið allra fyrsta“ (ÞÍ. Skólaráðsfundur 30. apríl 1975, bls. 102–103). Þegar skólastjórn
hugðist framfylgja þessu ákvæði svöruðu nemendur með prófverkfalli sem allur þorri
þeirra tók þátt í; stóð verkfallið í hálfan mánuð. Aflétting þess byggðist á málamiðlun
sem fólst m.a. í því að nemendur fengu aðild að laganefnd og byggingarnefnd skólans
(ÞÍ. Skólastjórnarfundur 14. maí 1975, bls. 11). En mest var vert um þá samþykkt að
komið skyldi á fót svokölluðum samráðsnefndum nemenda og kennara til að fjalla
um námsefni og námsskipan í einstökum kennslugreinum en hinir fyrrnefndu höfðu
einkum rökstutt andstöðu sína við tímasóknarákvæðið með því að kennsluháttum og
námsskipan væri mjög ábótavant í ýmsum greinum.
Að afloknum prófum í júnímánuði 1975 var þingað í samráðsnefndunum, bæði
eftir greinum og á sameiginlegum fundum kennara og fulltrúa nemenda, um æski-
legar breytingar á námsskipan og kennsluháttum. Helstu vankantar sem reynt skyldi
að bæta úr voru taldir eftirfarandi:
Í fyrsta lagi: Ofhlaðin stundaskrá sem þrengdi svigrúm nemenda til að sinna sjálf-
stæðum verkefnum. Eins og áður segir hafði fjöldi kennslustunda á hverju misseri fram
að þessu ráðist af því sem mælt var fyrir um í 11. gr. reglugerðar skólans. Að flestra
dómi leiddi þetta skipulag til „ofkennslu“ sem girti fyrir að nemendur fengju æskilegt
svigrúm til sjálfstæðra vinnubragða. Til þess að létta á stundaskránni voru innleiddir