Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Síða 64

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 201564
„bArA Fimm mínúTUr í viðbóT“
Signý sagðist yfirleitt aldrei rífast og að þegar henni væri sagt að hætta í tölvunni
segði hún bara „já“ og svo liði kannski hálftími áður en hún hætti eða þau bæðu hana
aftur. Hún sagðist vera hissa á hvað vinir hennar kæmust upp með og það væri eins
og foreldrum þeirra væri alveg sama hvað þeir gerðu í tölvunni.
Flestir viðmælendurnir sögðu foreldrana óánægða með hversu mikið þeir væru
í tölvunni og lýstu samskiptum við foreldra sína í fáum orðum en tóku fram að for-
eldrar þeirra þyrftu ekki að segja neitt, óánægjan sæist á þeim. Einnig komu fram í
viðtölunum samskipti milli unglinga og foreldra sem virtust vera gagnkvæm skoðana-
skipti og önnur samskipti sem flokka mætti sem erfið.
UMrÆÐa
Tilgangur þessarar rannsóknar var að öðlast betri skilning á samskiptum unglinga og
foreldra hvað netnotkun snertir, í þeirri trú að þannig megi auka umræðu og vitund
um netnotkun unglinga enda hafa rannsóknir sýnt að fjölskyldan hefur mikla þýðingu
er kemur að þeirri áhættuhegðun unglinga sem netávani flokkast undir (Mascheroni
o.fl., 2013; Young, 2009).
Markasetning
Í frásögnum flestra unglinganna kom fram að þeir sjá það sem hlutverk foreldra sinna
að setja þeim mörk. Þannig virðast unglingarnir vera á þeirri skoðun að þeir sjálfir
séu ekki í stakk búnir til að setja sér mörk og þurfi þess vegna aðstoð foreldra sinna.
Lýsingar viðmælenda á markasetningunni voru ólíkar enda um ólíka einstaklinga og
fjölskyldur að ræða. Þeir sem lýstu skýrum mörkum virtust vita að hverju þeir gengu
og sættu sig við þau mörk sem foreldrar þeirra settu þeim. Þeir unglingar sem lýstu
skýrum mörkum foreldra lýstu síður pirringi yfir takmörkunum foreldra og virtust
ráða vel við að samræma skóla, heimanám og félagsstarf, og töluðu síður um þreytu
vegna svefnleysis. Þetta er í samræmi við niðurstöður rannsókna sem hafa sýnt að þeir
unglingar sem búa við skýr mörk, sem þó eru sveigjanleg, eru í minni hættu á að sýna
einkenni netávana (Leung og Lee, 2012; Valcke, Bente, De Wever og Rots, 2010).
Sumir unglinganna lýstu óskýrum mörkum og aðrir mjög stífum mörkum og lýstu
þeir frekar óánægju með skilningsleysi foreldra sinna. Þeir unglingar lýstu því einnig
hvernig tölvunotkun þeirra væri farin að bitna á svefni, námi og samskiptum við vini
og foreldra. Samræmist það einnig erlendum rannsóknum sem sýna að þegar foreldr-
ar eiga erfitt með að setja börnum sínum mörk vegna netnotkunar bitnar notkunin
á eðlilegu lífi unglingsins, það er svefni, námi og samskiptum við félaga (Lemmens,
Valkenburg og Peter, 2009; van Rooij, Schoenmakers, van de Eijnden og van de Mheen,
2010). Einstaklingsbundinn vandi eins og netávani getur stafað af ójafnvægi í fjöl-
skyldukerfinu, sem einnig hefur áhrif á hæfni fjölskyldunnar til að takast á við verkefni
eins og netávana. Þó svo að nú á tímum megi færa rök fyrir því að úrelt sé að tala
um formgerð og vald foreldra yfir börnum er mikilvægt að foreldrar sem fyrirmynd-
ir kenni börnum sínum að setja sjálfum sér og öðrum mörk. Þá telja Livingstone og