Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.02.2015, Síða 22

Heilsa og
hreyfing *Bandaríski sálfræðingurinn og rithöfundurinn Martin Seligman er almennt talinn vera faðir já-kvæðrar sálfræði. Þau fræði beina sjónum að hamingju og leggja áherslu á jákvætt hugarfar. Nei-kvæðar tilfinningar þrengja hugsun og takmarkamöguleika á að finna lausnir vandamála. Áhrif nei-kvæðra tilfinninga á líkama og sál eru sterk en það
eru áhrif jákvæðra tilfinninga líka. Með æfingu er
hægt að skapa fleiri jákvæðar tilfinningar.
Jákvæðar tilfinningar hjálpa
Rannsóknir hafa sýnt að jákvæð
tengsl eru á milli sjálfsvinsemdar
annars vegar og hamingju og
bjartsýni hins vegar.
Getty Images
BÆTT ANDLEG LÍÐAN
Stattu með þér
SJÁLFSVINSEMD FELUR Í SÉR VELVILD Í EIGIN GARÐ. AÐ VERA
SINN EIGIN VINUR VIRÐIST GETA AUKIÐ HAMINGJUNA OG
DREGIÐ ÚR VANLÍÐAN. BORGHILDUR SVERRISDÓTTIR,
HÖFUNDUR BÓKARINNAR HEILSAN EFLIR HAMINGJUNA, SEGIR
VEL HÆGT AÐ ÆFA SIG Í AÐ VERA SINN EIGIN VINUR.
Borghildur Sverrisdóttir leggur til að fólk æfi
sig í að sýna sjálfu sér vinsemd og reynast
sjálfu sér jafnvel og öðrum á erfiðum tímum.
Morgunblaðið/Þórður
Þ
að er stundum sagt að það skipti
ekki máli hvað okkur finnst um
okkur sjálf, við höfum rétt fyrir
okkur hver sem skoðun okkar er.
Það sem við segjum um okkur sjálf og við
okkur sjálf er það sem við trúum að við
séum. Það er því mikilvægt að huga að
viðhorfum til okkar sjálfra til að auka vel-
líðan, huga að sjálfsvinsemdinni,“ segir
Borghildur Sverrisdóttir, BA í sálfræði og
höfundar bókarinnar Hamingjan eflir
heilsuna. Hún hefur mikinn eldmóð til svo-
kallaðrar jákvæðrar sálfræði og þess
hvernig hún getur nýst í daglegu lífi.
Borghildur hefur skoðað sérstaklega hug-
takið sjálfsvinsemd, sem eflaust er mörg-
um framandi.
Sjálfsvinsemd felur meðal annars í sér
hvernig við komum fram við okkur sjálf
en að sögn Borghildar hafa rannsóknir á
hugtakinu sýnt að aukin sjálfsvinsemd get-
ur dregið úr einkennum geðrænna sjúk-
dóma eins og vægum kvíða og þunglyndi
og haft jákvæð áhrif á andlega eiginleika
eins og hamingju, bjartsýni og áhuga.
Snýst um velvild í eigin garð
„Sjálfsvinsemd snýst um velvild í eigin
garð eins og að sýna sjálfum sér þolin-
mæði, hvatningu og skilning þegar maður
gengur í gegnum mótlæti líkt og maður
sýnir góðum vini. Það snýst líka um að
leyfa sér að vera mannleg(ur) og minna
sig á að neikvæðar tilfinningar eru hluti af
okkur öllum.
Sjálfsvinsemd er einnig að muna að
hluti af því að ná árangri er að gera mis-
tök, sætta sig við þau og halda áfram. Þá
snýst sjálfsvinsemd líka um að vera eins
mikið í núinu og hægt er, það er að segja
að efla með sér opið og jákvætt hugar-
ástand fyrir því sem maður upplifir hverju
sinni, en sá sem hefur sterka sjálfs-
vinsemd skoðar hugsanir og tilfinningar
sínar án þess að dæma þær, bæla niður
eða afneita. Aukin núvitund dregur líka úr
því að við ofhugsum eða ofgreinum það
sem við upplifum, sem getur valdið kvíða
og depurð og leyfir okkar frekar að hugsa
að hlutirnir eru það sem þeir eru og ekk-
ert meira en það. Það dregur úr líkum á
að við ályktum um ástandið án nægilegra
staðreynda.“
Borghildur segir vel hægt að þróa með
sér aukna sjálfsvinsemd með þjálfun.
„Rannsóknir hafa sýnt að jákvæð tengsl
eru á milli sjálfsvinsemdar annars vegar
og hamingju og bjartsýni hins vegar. Þá
sýndi hópþjálfun þunglyndra einstaklinga í
sjálfsvinsemd, sem stóð yfir í tvær
klukkustundir á viku í 12 vikur, að veru-
lega dró úr þunglyndiseinkennum ein-
staklinganna og marktækt dró úr sjálfs-
skömm og ásökunum á tímabilinu. Það er
því sannarlega tilefni til að þjálfa sig í
sjálfsvinsemd og bæta þannig eigin líðan,“
segir Borghildur.
Hér er stutt æfing í sjálfsvinsemd í þremur liðum úr bókinni Hamingjan eflir heilsuna.
Svaraðu eftirfarandi spurningum með því að skrifa svörin hjá þér.
1) Ímyndaðu þér aðstæður þar sem einhver náinn þér upplifir mikla erfiðleika eða erfiðar breyt-
ingar í lífi sínu sem t.d. má rekja til endurtekinna mistaka, sem hann hefur gert, eða missis sem
hann upplifir og á erfitt með að vinna sig út úr.
Hvernig myndir þú bregðast við slíkum aðstæðum og hvað myndir þú gera fyrir
hann eða hana? Vertu hreinskilin(n) og skrifaðu niður það sem þú gerir venjulega í slíkum að-
stæðum, hvað þú segir og hvernig þú segir það. Skrifaðu núna.
2) Næst er að skoða aðstæður þar sem þú upplifir mikla erfiðleika í lífi þínu sem t.d. má rekja til
mistaka, sem þú hefur gert, eða missis sem þú upplifir og átt erfitt með að vinna þig út úr.
Hvernig bregst þú við slíkum aðstæðum? Vertu hreinskilin(n) og skrifaðu niður það sem
þú gerir venjulega í slíkum aðstæðum, hvað þú segir við sjálfan þig og hvernig þú segir það. Skrif-
aðu núna.
3) Skoðaðu nú hvort munur er á þessum svörum. Ef svo er, af hverju heldurðu að það sé?
Hvað heldurðu að verði til þess að þú komir öðruvísi fram við sjálfa(n) þig en ná-
inn vin eða vinkonu? Skrifaðu nú niður hugleiðingar þínar um hvernig þú heldur að hlutirnir
gætu breyst ef þú myndir bregðast á sambærilegan hátt við eigin erfiðleikum og þegar einhver ná-
inn þér gengur í gegnum erfiðleika.
ÆFING Í SJÁLFSVINSEMD
Æfðu þig í að vera þinn eigin vinur