Morgunblaðið - 13.03.2015, Page 25

Í meira en fjóra
áratugi hef ég, sem
búddisti, átt samræð-
ur við bæði leiðtoga
og fræðimenn með
mismunandi trúar-
legan bakgrunn og
frá ýmsum löndum og
landsvæðum. Mark-
mið mitt hefur verið
að koma á einlægum
tengslum milli fólks
til að stuðla að frið-
sömum heimi.
Ég þekki af eigin reynslu að
þrátt fyrir ágreining í trúar-
brögðum, í túlkunum á kennisetn-
ingum eða trúarlegri hugmynda-
fræði, þá deilum við öll sömu
mannúð, þ.e. þránni eftir friði,
áhyggjum af vandamálum heims-
ins og einlægri von um framtíð
mannkynsins.
Í gegnum tíðina hefur trúar-
legur ágreiningur oft orsakað stríð
og ofbeldi. En nú þegar mannkyn
stendur frammi fyrir sameig-
inlegum áskorunum og sífellt al-
varlegri hnattrænum ógnum eru
margir farnir að endurmeta hlut-
verk og mögulegt framlag trúar-
bragða til þessara mála í jákvæð-
ara ljósi. Trú og andleg ástundun
getur verið máttugt, jákvætt, fé-
lagslegt og menningarlegt afl sem
hvetur fólk til sameiningar, þátt-
töku í samfélaginu og sjálfbærni.
Ólík trúarbrögð verða að læra
að vinna saman og þar eru Sam-
einuðu þjóðirnar mikilvægur sam-
starfsvettvangur. Öll trúarbrögð
geta lagt af mörkum á sinn ein-
staka hátt, til að vekja hjá fólki
mannúð. Þau geta leitað eftir upp-
byggingu og samstöðu í stað eyði-
leggingar og sundrungar og veitt
þannig innblástur þeim sem til-
heyra öðrum trúarbrögðum í
gegnum samvinnu við að leysa al-
þjóðleg vandamál. Hinn mann-
úðlegi andi trúar-
bragða heimsins
myndi eflast við þetta
og dýpka samstarf
milli trúarhópa.
Hvernig best er að
hlúa að samstarfi milli
ólíkra trúarbragða lít
ég svo á að lausna-
miðuð nálgun skili
bestum árangri. Ólík-
ir trúarhópar geta átt
samræður um tiltekna
málaflokka er snúa að
alþjóðlegum vanda-
málum eins og stríðsátökum, um-
hverfiseyðingu, fátækt og ham-
faraviðbrögðum. Þeir geta
skilgreint hvernig bregðast þurfi
við og hvers kyns visku og and-
lega leiðsögn trúarhefðir þeirra
geta veitt heiminum. Þeir geta
skipst á hugmyndum og skoðað
leiðir til samstarfs sín á milli.
Mér koma til hugar eftirfarandi
orð fyrrverandi forseta Tékklands,
Václav Havels: „Eina markmiðið
sem hefur þýðingu fyrir Evrópu á
næstu öld er að verða „besta ein-
takið af sjálfri sér“. Það merkir að
blása nýju lífi í sínar bestu
þekkingarhefðir og leggja þannig
af mörkum á skapandi hátt fyrir
nýja alþjóðlega samfélagsgerð.“
Ef orðinu „Evrópa“ er hér skipt
út fyrir orðið „trúarbrögð “ tel ég
að skilja megi betur hlutverk
trúarbragða í heiminum á tutt-
ugustu og fyrstu öldinni.
Auk Sameinuðu þjóðanna og
starfa þeirra í þágu gagnkvæms
skilnings á milli trúarbragða og
menningarhópa vinna fjölmargar
stofnanir að því að greiða götu
samræðna og samvinnu milli
trúarbragða.
Ýmis samtök, sem ég hef átt
þátt í að byggja upp, hafa í gegn-
um samræður verið virk í átakinu
að birta „besta eintakið“ af trúar-
brögðum og samfélögum heimsins.
Með því að byggja starfsemi sína
á virðingu fyrir ríkum fjölbreyti-
leika trúarbragða og menningar
eru þau einnig að vinna að því að
finna leiðir sem gera okkur kleift
að yfirstíga skoðanamun og vinna
í sameiningu að því að leysa al-
þjóðleg vandamál.
Um þessar mundir fara fram
umræður á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna um hvernig setja megi
fram hnattræna þróunaráætlun
sem tæki við af þúsaldarmarkmið-
unum eftir árið 2015. En þau miða
að því að lina þjáningar vegna fá-
tæktar og hungurs.
Ég legg það til að markvissar
samræður og samstarf milli trúar-
bragða verði sett á laggirnar til að
útrýma eymd af yfirborði jarðar
og skapa heim friðar og frið-
samlegrar sambúðar. Trúarbrögð
heimsins gegna mikilvægu hlut-
verki í því að ná þessum mark-
miðum fyrir framtíð mannkynsins.
Hlutverk trúarbragða
í uppbyggingu friðar
Eftir Dasaku Ikeda » Í gegnum tíðina hef-
ur trúarlegur
ágreiningur
oft orsakað stríð og of-
beldi.
Dasaku Ikeda
Höfundur er forseti Soka Gakka Int-
ernational og stofnandi The Institute
of Oriental Philosophy, The Toda
Institute for Global Peace and Policy
Research og The Ikeda Center for
Peace,
Learning and Dialogue.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. MARS 2015
Á Íslandi var gláka
algengasti blinduvald-
ur langt fram eftir síð-
ustu öld og var blinda
algengari á Íslandi en í
nokkru öðru Evrópu-
landi. Á þeim tíma var
erfitt að fylgjast náið
með glákusjúklingum í
strjálbýlu landi með lé-
legum samgöngum.
Gláku má kalla þöglan
sjúkdóm þar sem sjúk-
dómurinn er oft einkennalítill fram á
lokastig og margir fóru ekki til
augnlæknis fyrr en sjúkdómurinn
var langt genginn.
Blindutíðni vegna gláku hefur
snarminnkað á Íslandi með aukinni
augnlæknaþjónustu, nákvæmari
greiningu, öflugum lyfjum og háþró-
uðum skurðaðgerðum. Þrátt fyrir
góðan árangur síðustu áratuga er
hægt að gera betur og enn þann dag
í dag verða of margir sjónskertir eða
blindir af völdum gláku.
Talið er að allt að helmingur
þeirra sem eru með gláku á Vestur-
löndum viti ekki af því og hlutfallið
sé allt að 90% í þróunarlöndunum. Á
heimsvísu er gláka enn algengasta
ástæðan fyrir óafturkræfri blindu.
Algengi gláku fer vaxandi með
hækkandi aldri. Með aukinni ævi-
lengd er talið að glákutilfellum eigi
eftir að fjölga um allt að helming á
næstu áratugum.
Gláka er sjúkdómur í sjóntauginni
þar sem sjóntaugin hrörnar og flyt-
ur því ekki eðlileg boð frá auganu til
heilans. Einkenni eru móða og/eða
þrenging í sjónsviði sem gerist hægt
og bítandi en oft tapast
skarpa sjónin ekki fyrr
en í lokin. Orsakir eru
ekki að fullu þekktar
en hár augnþrýstingur
er einn aðaláhættu-
þáttur gláku. Hár
augnþrýstingur stafar
af minnkuðu útflæði á
augnvökvanum um síu-
vef augans. Meðal ann-
arra áhættuþátta eru
ættarsaga, kynþáttur,
nærsýni og hækkandi
aldur.
Meðferð felst í því að
draga úr augnþrýstingi með lyfjum
eða skurðaðgerðum. Rétt meðferð
hægir verulega á framgangi sjúk-
dómsins. Glákulyfjum er ætlað að
minnka vökvaframleiðsluna eða
auka útflæði með því að hafa áhrif á
síuna. Þá er í þróun ný tegund lyfja
sem miklar vonir eru bundnar við og
er ætlað að hafa áhrif á og vernda
taugavef sjóntaugarinnar.
Lyfjameðferð er oftast fyrsta úr-
ræði en þegar lyfin duga ekki og í
langt genginni gláku er skurð-
aðgerðum beitt. Miklar framfarir
hafa orðið á síðustu árum í skurð-
aðgerðum við gláku. Margskonar
aðgerðir eru framkvæmdar og ræðst
val aðgerðar af tegund gláku og á
hvaða stigi sjúkdómurinn er. Á síð-
ustu árum hefur athygli gláku-
skurðlækna beinst að síuvef augans
og aðgerðum á honum. Síuvefurinn
er þá víkkaður og einnig er hægt að
auka útflæði með ígræði í síugang-
inum. Þetta ígræði er eitt minnsta
ígræði sem komið er fyrir í manns-
líkamanum, 1 mm á lengd og 120
micron í þvermál.
Á fundi norrænna augnlækna sl.
haust kom fram að hluti gláku-
sjúklinga með langt gengna gláku
fær ekki nægilega meðferð. Afar
mikilvægt er að greina þessa sjúk-
linga betur og beita skurðaðgerðum
fyrr þar sem skemmdir af völdum
gláku eru óafturkræfar og skurð-
aðgerð er oft eina úrræðið sem dug-
ar til að stöðva framgang sjúkdóms-
ins.
Vikan sem nú er að líða er til-
einkuð alþjóðlegri vitundarvakningu
á gláku. Verkefnið nefnist World
Glaucoma Week og er samvinnu-
verkefni The World Glaucoma Asso-
ciation (WGA) og World Glaucoma
Patient Association (WGPA).
Ég hvet alla sem hafa ættarsögu
um gláku að leita reglulega til augn-
læknis og glákusjúklinga til að
kynna sér öll meðferðarúrræði sem í
boði eru. Í flestum tilfellum er hægt
að stöðva eða hægja verulega á sjúk-
dómnum og með ýmsum nýjungum í
farvatninu er ástæða fyrir augn-
lækna og sjúklinga þeirra til að
horfa björtum augum til framtíðar.
Nánari upplýsingar á
www.wgweek.net
Blinda af völdum gláku
Eftir Maríu Soffíu
Gottfreðsdóttur »Ég hvet alla sem
hafa ættarsögu um
gláku að leita reglulega
til augnlæknis og gláku-
sjúklinga til að kynna
sér öll meðferðarúrræði
sem í boði eru.
María Soffía
Gottfreðsdóttir
Höfundur er augnskurðlæknir með
sérhæfingu í gláku á augndeild Land-
spítala.
SAMKVÆMT BÓKSÖLU Í PENNANUM EYMUNDSSON UM LAND ALLT
METSÖLULISTI EYMUNDSSON
VIKAN 04.03.15 - 10.03.15
1 2
5 6
7 8
109
43
Aftur á kreik
Timur Vermes
Ömmumatur Nönnu
Nanna Rögnvaldardóttir
Náðarstund - kilja
Hannah Kent
Meðvirkni Orsakir, einkenni, úrræði
Ýmsir höfundar
Independent people - Ensk útg.
Halldór Laxness
Dansað við björninn
Roslund & Thunberg
Hreint mataræði
Dr. Alejandro Junger
Öræfi - kilja
Ófeigur Sigurðsson
Afturgangan
Jo Nesbø
Alex
Pierre Lemaitre
- með morgunkaffinu