Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2007, Page 95

möguleika á viðurnefni, brakaðr. Hann aðhyllist samt frekar þá skýringu
að brakaður gæti hafa merkt ‚runni‘ en í Norður-Svíþjóð kallast runnar
braker. Svæðið geti því hafa verið vaxið runnum og gerðið fengið nafn
sitt af því.40
Stundum kemur fyrir að Margeir skýri torskilin nöfn með manns-
nöfnum eða viðurnefnum, enda væri annað undarlegt með tilliti til
tíðarandans og þeirrar stefnu í bæjanafnaskýringum sem Finnur og
Hannes höfðu markað. Þrátt fyrir það er hann varkárari en þeir höfðu
verið í sínum rannsóknum. Að öllu jöfnu kemst hann ekki að þeirri
niðurstöðu að bæir hafi dregið nöfn sín af mönnum eða viðurnefnum
þeirra nema viðkomandi nafn komi fyrir í fornritum. Í slíkum tilvikum
er hann heldur ekki í vafa um að bærinn sé kenndur við nákvæmlega
þann mann. Dæmi um þetta er að Páfastaðir heiti eftir Þorgilsi páfa41,
Hjálmsstaðir séu kenndir við Þórodd hjálm sem getið er í Landnámu42 og
að Leifsstaðir dragi nafn sitt af Þorkeli leif.43 Þótt slíkar skýringar komi
fyrir hjá Margeiri eru rit hans ekki mettuð af þeim líkt og hjá Hannesi
og Finni. Samt efaðist Margeir aldrei um sannleiksgildi Íslendingasagna
og sagði meira að segja í lokariti sínu að mörg bæjanöfn og örnefni hafi
stórmikla þýðingu fyrir sanngildi fornsagna. Vafalaust eigi eftir að koma
í ljós að karla- og kvennanöfn sem Íslendingasögur tilfæri fái mikinn
stuðning frá bæjanöfnum.44
Samanburður
Til að varpa enn frekara ljósi á ólíka nálgun þremenninganna við
örnefnaskýringar er nærtækast að taka dæmi af bæjanöfnum sem þeir
reyndu allir að skýra en komust að ólíkum niðurstöðum um.
Útibliksstaðir og Lambleiksstaðir
Finnur taldi að bærinn Lambleiksstaðir drægi nafn sitt af viðurnefninu
lambabliki og taldi það sambærilegt við Blikastaði, þar sem bliki væri
einnig viðurnefni. Merkingu orðsins reyndi hann þó ekki að skýra.45
Hannes taldi einnig að bæjarnafnið væri af viðurnefni dregið og það
hefði verið lambablígur. Hann segir að viðurnefnið blígr komi fyrir í
Landnámu og merki ‚sá sem horfir fast á eitthvað‘ og nefnir að í handriti
eftir Daða fróða sé bæjarnafnið einmitt ritað Útiblígsstaðir. Útiblígur
er þá viðurnefni um þann sem sem mjög þarf að neyta sjónarinnar úti
við. Á sama hátt skýrir hann Lambleiksstaði, segir að Lambablígsstaðir sé
réttnefni og lambablígur sé sá sem svipast um eftir lömbum og þarf oft að
neyta sjónarinnar við fjárgæslu.46
94 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS