Dagblaðið Vísir - DV - 02.10.2009, Blaðsíða 19

þróun launavísitölu og neysluvísi-
tölu. Á síðustu 20 árum, frá janúar
1989 til janúar 2009, hafa laun hækk-
að um 255 prósent. Vísitala neyslu-
verðs, sem hefur hingað til stýrt því
hversu mikið lánin hækka, hefur á
sama tímabili hækkað um 197 pró-
sent.
Vert er þó að benda á að launa-
vísitalan hefur lítið hækkað undan-
farna mánuði og ekki er útlit fyrir að
laun hækki mikið á allra næstu miss-
erum. Til lengri tíma virðist launa-
vísitalan hins vegar hækka hraðar
en vísitala neysluverðs. Árni bendir á
að ef launavísitalan hækki hraðar en
vísitala neysluverðs, muni fólk greiða
lánin hraðar niður.
Þess má geta að lántakendur
þurfa hver og einn að óska eftir þeim
breytingum sem ríkisstjórnin hefur
nú kynnt.
Lánin lengd um þrjú ár
Við boðaðar aðgerðir lækkar
greiðslubyrði lána mikið. Í gögnum
frá félagsmálaráðuneytinu kemur
fram að sá sem tók 10 milljóna króna
húsnæðislán, til 40 ára, í júlí 2007
hafi í upphafi borgað 42.700 krónur á
mánuði. Núna greiði hann hins veg-
ar 54.800 krónur. Eftir aðgerðir rík-
isstjórnarinnar mun greiðslubyrðin
verða 45.600 krónur, eða 2.900 krón-
um hærri en í upphafi. Það sem er
umfram safnast inn á biðreikning.
Þegar lánstímanum lýkur lengist lán-
ið að hámarki um þrjú ár. Standi eitt-
hvað eftir, þegar viðbótarárin þrjú
eru liðin, verður lánið afskrifað.
Lántakinn greiðir því 1,6 milljón-
ir í afborganir eftir að upphaflegum
lánstíma er lokið. Sá sem hefur 20
milljóna króna sams konar húsnæð-
islán þarf þannig að greiða rúmar 3,2
milljónir króna í afborganir eftir að
upphaflegum lánstíma er lokið.
Sá sem tók 10 milljóna króna
íbúðalán í svissneskum frönkum
og japönskum jenum, í júlí 2007,
greiddi upphaflega 45.400 krónur á
mánuði. Greiðslubyrðin núna nem-
ur 99.800 krónum. Eftir að greiðslu-
byrgðin hefur verið færð aftur til 2.
maí 2008 verður hún 70.400 krón-
ur, eða 55 prósentum hærri en upp-
haflega. Hún lækkar hins vegar um
30 prósent frá því sem nú er. Eftir að
upphaflegum lánstíma lýkur mun
viðkomandi því greiða 2,5 milljónir
á þeim þremur árum sem lengingu
lánsins nemur.
Ófullnægjandi tillögur
Hagsmunasamtök heimilanna hafa í
tilkynningu sagt að við fyrstu sýn séu
tillögur stjórnvalda ófullnægjandi.
Samtökin ætla að leggjast yfir tillög-
urnar og veita svo ítarleg viðbrögð
við þeim. Þórður B. Sigurðsson, for-
maður stjórnar Hagsmunasamtaka
heimilanna, segir aðalkröfuna þá að
höfuðstóllinn verði leiðréttur strax
og komið verði böndum á verðbreyt-
ingaákvæði. „Þannig geta heimilin
farið að gera einhverjar áætlanir til
lengri tíma um hvað þau muni þurfa
að borga mikið í afborganir á næst-
unni. Að öðrum kosti hafa heimilin
enga tryggingu fyrir því að þau séu
ekki einhver botnlaus sjálftökusjóð-
ur, sem fjármálastofnanir geti seilst
endalaust í. Það er ekki búið að girða
fyrir það hversu mikið lánin geta í
raun hækkað,“ segir Þórður.
Samtökin hafa haldið boðuðu
greiðsluverkfalli til streitu. Það hófst
í gær, fimmtudag.
Tvöfalt lengri samningur
Rökstyðja má að þeir sem tóku geng-
istryggð bílalán fái minnstu aðstoð-
ina. Fjöldi þeirra er talinn vera um 40
þúsund. Greiðslubyrðin lækkar þó
vissulega ámóta mikið og hjá þeim
sem eru með gengistryggð húsnæð-
islán. Bílalán eru hins vegar yfirleitt
aldrei lengri en sjö ár. Algengast er
að þau séu styttri; þrjú til fimm ár.
Gengistryggð bílalán geta, rétt eins
og húsnæðislánin, lengst um þrjú ár
eftir að samningstíma lýkur.
Hefðbundið bílalán í erlendri
mynt getur þannig hæglega lengst
um meira en helming, séu þrjú ár
eða minna eftir af lánstímanum. Fólk
mun því þurfa að borga mun meira
en upphaflega var samið um, ef
krónan verður áfram veik. Ef krónan
styrkist lækkar höfuðstóllinn.
Bíllausir fá þá ekki aftur
Fréttir hafa verið sagðar af því að
eignarleigufyrirtækin hafi, vegna
vanskila, innkallað nokkurn fjölda
bíla. Vegna þess hve lánin hafa hækk-
að og hve markaður fyrir bíla hef-
ur dregist saman standa margir eftir
bíllausir en þurfa enn að greiða upp
það sem eftir stendur af láninu.
Árni Páll segir aðspurður að lít-
ið sé hægt að gera fyrir þá sem þeg-
ar hafa misst bíla sína vegna þungrar
greiðslubyrðar. „Í sjálfu sér getum við
ekki, með þessum aðgerðum, breytt
því vatni sem þegar er runnið til sjáv-
ar. Það eru orðnir hlutir,“ segir hann.
Undir lánastofnunum komið
Aðspurður segir Árni að leitað verði
eftir því að allir bankar, sparisjóðir
og eignarleigufyrirtæki taki þátt í að-
gerðun. Hann viðurkennir hins vegar
að það væri undir þeim sjálfum kom-
ið. „Við munum draga alla að borð-
inu og fá menn til að vinna saman;
skilja sameiginlega verkefnið sem
við stöndum frammi fyrir. Á endan-
um taka lánastofnanir ákvörðun á
eigin forsendum. Þær verða þá að
svara sínum viðskiptavinum ef þær
ætla ekki að vera með,“ segir Árni.
Gylfi Magnússon bætir við að vandi
lántakenda væri líka vandi lána-
stofnana.
Hin almenna aðgerð um skulda-
jöfnun leysir ekki vandamál þeirra
sem verst eru settir. Árni Páll segist
hafa tröllatrú á að hægt verði að leysa
stöðu þeirra á næstu mánuðum en í
tillögunum sem kynntar voru í vik-
unni kom fram að endurbætur verða
gerðar á þeirri skuldaaðlögun sem
í boði hefur verið, þannig að ferlið
verði skilvirkara og þjálla.
Liðkar fyrir á fasteignamarkaði
Að lágmarki þrjátíu þúsund heimili
glíma við neikvæða eiginfjárstöðu,
það er skulda meira en þau eiga.
Þeir sem búa við slíka aðstöðu geta
illa selt húsin sín, þar sem andvirð-
ið dugir ekki fyrir lánunum. Gylfi
Magnússon segist aðspurður ekki
telja að afskrift lána við lok samn-
ingstímans herði frostið á fasteigna-
markaði. Mun auðveldara verði fyrir
fólk að kaupa og selja þegar greiðslu-
byrði lánanna er hófleg. Þessi að-
gerð ætti því verulega að liðka fyrir á
fasteignamarkaði, þó hún leysi ekki
öll vandamál.
Árni tekur í sama streng og seg-
ir að það hafi oft gerst áður í samfé-
laginu að lán hafi verið yfirverðlögð
eða undirverðlögð. „Það er ekkert
óhugsandi að þú getir selt mynt-
körfulán á afföllum í fasteignavið-
skiptum með íbúðinni þinni, vegna
þess að með þessum aðgerðum er
búið að tryggja greiðsluskylduna á
láninu. Sá sem kaupir getur tekið
yfir miklu hærra myntkörfulán held-
ur en sambærilegt verðtryggt lán, ef
hann er að borga það sama,“ segir
Árni en bætir við að ekki sé hægt að
leysa allan vanda í einu. Næstu skref
verði að finna lausnir við neikvæðri
eiginfjárstöðu.
fréttir 2. október 2009 föstudagur 19



 


1989 1994 1999 2004 2009
VísiTöLUhækkanir
*Verðtryggð lán hafa hingað til hækkað með neysluvísitölu.
** Afborganir verða hér eftir tengdar launavísitölu.
Launavísitala
Neysluvísitala
400
350
300
250
200
150
100
Áhættunni
velt yfir Á bankana
skuldahalinn skorinn Ríkisstjórnin við þingsetningu
á fimmtudag. Hún boðar afskriftir skulda heimilanna,
en þó ekki fyrr en eftir að samningstíma lýkur að
viðbættum þremur árum. mynd heiða
Ófullnægjandi aðgerðir Þórður B. Sigurðsson, formaður stjórnar Hagsmunasam-
taka heimilanna, segir að lækka eigi höfuðstólinn strax. mynd heiða