Dagblaðið Vísir - DV - 02.10.2009, Blaðsíða 34

fyrirtæki sitt því þeir höfðu fundið
nýja leið til að nálgast markaðinn.
Við ákváðum að selja þeim ekkert
þannig að þeir tóku það sem þeir
voru búnir að gera og fóru með það
á markaðinn. Sú lausn heitir Skype
sem eflaust margir kannast við í dag.
Þarna sáum við hvað við hefðum átt
að gera,“ segir Guðjón.
Bankarnir upphafið að endinum
Á árunum 1998–1999 hafði Oz fengið
mikinn byr í seglin eftir góða samn-
inga við sterka fjárfesta og afburða
vinnu á sínu sviði. En um það leyti
komu Landsbankinn Landsbréf og
Íslandsbanki FBA inn í reksturinn.
Guðjón taldi það mikið gæfuskref
sem á endanum varð svo allt annað
en það.
„Við töldum það virkilega frábært
að fá íslenska fagaðila að rekstrinum.
En því miður var ekkert fjármálaeft-
irlit til á þessum tíma því þetta voru
allt ríkisbankar. Því gátu þeir, í engu
samráði við fyrirtækið sem þeir áttu
hlut í, bútað hlut sinn niður og selt
eins og pulsu og kók til almennings.
Það gátu þeir með því að nýta
stöðu sína og markaðsdeildir til að
koma þessu á almenning í hálfgerðri
símasölu. Út af þessu er mjög mikill
misskilningur í gangi í dag varðandi
heiðarleika frumkvöðla- og athafna-
manna sem hafa verið að vinna á al-
þjóðlegri grundu. Margir halda að
frumkvöðlar hafi verið að reyna að
selja sín eigin bréf í eigin fyrirtækj-
um og annað. Þetta gerðist bæði hjá
Oz og fleirum. En til dæmis seldi ég
aldrei eitt einasta bréf í Oz alveg frá
því ég stofnaði það og þar til ég hætti
þar. Ég ætlaði mér alltaf að standa og
falla með mínu félagi,“ segir Guðjón
ákveðinn.
Tapaði öllu sínu í Oz sem fór
svo alla leið
Margir halda að Oz hafi einfald-
lega sprungið bara einhvern tíma
og farið á hausinn. En svo er ekki.
Guðjón segir Oz hafa lent í miklum
hremmingum á fjármálamörkuð-
um og netbólan hjálpaði svo sann-
arlega ekki. Þegar hún sprakk var
jafnerfitt fyrir Oz og aðra að fá fjár-
magn til að koma vörum sínum út á
markaðinn.
„Þegar þær dyr lokuðust hjá Oz
þurftum við að skera mikið niður
hjá félaginu til að geta staðið við
fjárhagslegar skuldbindingar okkar,
sem við og gerðum. Þetta varð síð-
an til þess að Landsbankinn tók yfir
rekstur félagsins sökum fjárhags-
stöðunnar og setti það í ákveðna
meðferð hjá sér. Við þann gjörning
tapaði ég raunverulega öllum mín-
um eignarhlut í félaginu ásamt öll-
um öðrum íslenskum fjárfestum
og ákvað því að hætta hjá Oz árið
2003,“ segir Guðjón sem sagði þar
með skilið við fyrirtækið sem hann
stofnaði sem unglingur.
Oz hélt samt áfram undir stjórn
bankanna en á endanum gáfust
þeir upp á fyrirtækinu sem varð á
endanum til mikillar gæfu fyrir Oz.
„Það sem gerðist þá var að ákveð-
inn hópur íslenskra athafnamanna
bauð í að halda rekstrinum áfram.
Þeir fluttu Oz til Montreal og það
teymi náði að fara með félagið alla
leið. Því að í sömu viku og Lands-
bankinn fór í þrot í fyrra seldi þetta
teymi Oz til Nokia fyrir upphæð
sem ég hreinlega veit ekki hver er.
Saga Oz er ein af sigursög-
um okkar þar sem fyrirtæki, eftir
þrautagöngu frumkvöðla, náði að
fara alla leið. Í fullkomnum heimi
hefðu allir gömlu fjárfestarnir feng-
ið að njóta góðs af þessu en að-
stæður á mörkuðum ásamt sýn
stjórnenda Landsbankans leyfðu
þann gjörning ekki. Sjálfur fékk ég
ekki neitt,“ segir Guðjón, þó með
bros á vör.
Enn að borga fyrir ævintýrið
„Laun og verðmæti á pappírum
eru tveir ólíkir hlutir,“ svarar Guðjón
aðspurður um peningamálin í kring-
um Oz. Fyrirtækið var um tíma met-
ið á ellefu milljarða íslenskra króna
en var Guðjón milljónamæringur á
þessum tíma? „Sem betur fer taldi
ég mig ekki vera milljónamæring. Ég
var mjög hissa að sjá fréttir um verð-
mæti fyrirtækisins. Ég hafði aldrei
neinn áhuga á að uppreikna þetta
sjálfur. Ef maður ber saman laun
þegar Oz gekk sem best og þau laun
sem hafa viðgengist undanfarin ár,
þá er það eins og svart og hvítt. Það
voru aldrei sömu upphæðir í spilinu
hjá okkur og hafa verið í umræðunni
undanfarin ár,“ segir hann.
„Ég er nú enn þá að borga nið-
ur mín lán fyrir Oz. Það sem ég hef
lært er að mælieiningin peningar
er óholl í alla staði. Að lífið þurfi að
vera mælanlegt í peningum er mjög
hættulegt. Ég kem út úr Oz mjög rík-
ur maður þó að tékkareikningurinn
segi annað. Nú sex árum eftir að ég
hætti hjá félaginu er ég enn þá að
borga niður þær fjárhagslegu skuld-
bindingar sem ég stofnaði til,“ segir
Guðjón.
Þegar Oz gekk sem best keypti
hann hús í miðbæ Reykjavíkur fyr-
ir fleiri tugi milljóna en þá ímynd
að þeir hjá Oz hafi verið einhverjir
glaumgosar segir Guðjón eins langt
frá raunveruleikanum og geti verið.
Stoltur af Guðjóni í Oz
Stimpillinn „Guðjón í Oz“ truflar
hann ekki neitt. „Ég er mjög stoltur af
Guðjóni í Oz í alla staði,“ segir hann
og heldur áfram: „Þar sem óvissan
virkar á mig sem ákveðin hvatning
er ég alltaf að endurnýjast hraðar en
þeir sem þrífast á stöðugleika. Þess
vegna verður mjög erfitt fyrir stimpl-
ana að tolla á mér. Það mótar enginn
ímynd sína öðruvísi en með verkum
sínum og verk undanfarinna ára eru
alltaf þau sem eru efst á baugi.“
Hann viðurkennir þó að ævintýr-
inu sem Oz var hafi svo sannarlega
fylgt brostnar vonir. „Fall Oz var mér
mjög dýrmæt reynsla að fara í gegn-
um, og henni fylgdu vissulega brostn-
ar vonir. Að vera fyrirmynd annarra
ungmenna og fara ekki eins langt og
ég ætlaði mér þroskaði mig og kenndi
mér margt. Það er dýrmæt lexía fyrir
alla að fara í gegnum,“ segir Guðjón.
Hann segir einnig fjölmiðlaum-
fjöllunina á sínum tíma hafa verið erf-
iða en lærdómsríka. „Íslenskt þjóðfé-
lag getur verið mjög dómhart, kalt og
hvasst. Það var erfið reynsla en mjög
lærdómsrík að fara í gegnum svona
mikla umfjöllun svona ungur,“ segir
hann.
Byrjar brátt að kenna
Í dag vinnur Guðjón Már hjá litlu
sprotafyrirtæki sem heitir Medizza.
Starfið hjá Medizza og þá vinnu sem
er undir flaggi grasrótarinnar hjá Hug-
myndaráðuneytinu segir hann í jafn-
vægi. En hvað er þetta Hugmynda-
ráðuneyti sem Guðjón hefur verið að
kynna til sögunnar?
„Hugmyndaráðuneytið er svona
mitt hugarfóstur í dag. Það bygg-
ir á þeim reynsluheimi sem hef-
ur byggst upp síðustu tuttugu árin.
Hugmyndaráðuneytið er eins konar
leið frumkvöðla og athafnafólks til að
hafa jákvæð áhrif. Þarna er maður að
beita reynslu úr heimi viðskiptanna
við að byggja upp bæði fyrirtæki og
verkefni en nota þau í tengslum við
samfélagsverkefni,“ segir Guðjón
sem reyndi að koma svipuðu verk-
efni af stað fyrir tíu árum sem hét
Frumkvöðlasetrið.
„Því miður hafði ég ekki fjármagn
eða stuðning atvinnulífsins á þeim
tíma. Áherslur í atvinnulífinu voru
meira á lántökur og að sjá hagnað-
inn strax í stað þess að byggja upp til
lengri tíma,“ segir hann.
Guðjón er einnig að stíga sín
fyrstu skref sem kennari í nýjum
kúrs þar sem hann kennir altrúisma.
Guðjón útskýrir hugtakið. „Hug-
myndafræðin um altrúisma er að
gefa frá sér. Það hefur mjög mikið
verið að gerast undanfarin ár varð-
andi ýmis viðskiptamódel í kringum
það og opna nýsköpun. Það er í raun
sú hugmyndafræði sem Hugmynda-
ráðuneytið byggir á og er algjörlega
utan hugmyndarinnar um peninga
og pólitík. Þetta er mjög ögrandi nám
þekkingarlega séð og verður mjög
krefjandi að fara í gegnum. Ég hlakka
mjög mikið til,“ segir Guðjón.
Uppgötvaði að vera orðinn
framkvæmdastjóri
Guðjón situr í dag í stjórn fyrirtækis-
ins Industria ásamt því að vinna að
áðurnefndum verkefnum við Hug-
myndaráðuneytið og Medizza. Þá
er hann einnig í hópi sem kallast
Mauraþúfan sem vinnur að því að
halda þjóðfund Íslendinga í Laug-
ardalshöll þann 14. nóvember. Það
starf er allt unnið í sjálfboðavinnu.
Þá var hann nýverið valinn einn af
tíu mest framúrskarandi ungu fólki
í heiminum af alþjóðasamtökunum
JCI. Hvergi er neitt sem tengist beint
tölvum þarna en Guðjón hefur skilið
tölvustrákinn eftir í bili, eins og hann
komst sjálfur að um daginn.
„Ég hef alltaf haft mikinn áhuga
á tónlist og það er ekkert langt síð-
an ég ákvað að taka eina rokk og ról
helgi. Þar voru bara pitsur og lítið
sofið og ég lagðist rosalega sáttur á
koddann. En þegar ég vaknaði og fór
að hlusta á það sem ég hafði samið
áttaði ég mig á því að ég væri orðinn
framkvæmdastjóri,“ segir Guðjón og
skellihlær.
Hræddur við herskólann
Eins og áður kom fram var Guðjón
ekkert séní í skóla þó að tölvur hafi
verið fyrir honum eins og píanó fyrir
Mozart. Hann segist mjög fylgjandi
öflugu menntakerfi þar sem hann
hefur nú sjálfur störf sem kennari
í hjáverkjum en hefur áhyggjur af
þeirri menntaverðbólgu sem er í
gangi, eins og hann kallar það.
„Það er mikil verðbólga í mennt-
un. Ég er mjög hræddur við þá til-
hugsun að allir séu að fara í skóla
til þess að fara inn í „kassann“. Það
tókst til dæmis ekki að „boxa“ mig
inn í skóla,“ segir hann og útskýrir
nánar.
„Núverandi menntakerfi var
þróað til þess að þjálfa hermenn.
Stóran hluta þess má rekja til
gamla Rússlands þar sem var ver-
ið að þjálfa fjöldann til að undir-
búa hann fyrir iðnbyltinguna. Við
búum enn þá við sama kennslu-
form og við eigum ekki að byggja
næsta Ísland of mikið á þeirri hug-
myndafræði. Í það minnsta verður
að vera öflugt jafnvægi við skap-
andi greinar. Við munum byggja at-
vinnuvegi okkar og atvinnustefnu á
núverandi menningu og kúltúr og
því hvers konar einstaklingum við
ungum út í atvinnulífið,“ segir Guð-
jón en hann lofar til dæmis nýja
Menntaskólann, sem byggður er á
hugmyndafræði Ólafs Stefánsson-
ar, í hástert.
„Ég á varla orð til að lýsa hrifn-
ingu minni á því starfi og ég vil sjá
svipaða framtíðarsýn innan hins al-
menna menntakerfis. Það er mikið
talað um að höggva á miðstýringu
í skólum og veita þeim meira sjálf-
stæði og ég vil bara hvetja skóla-
stjóra til að hlúa betur að skapandi
kennsluaðferðum. Það er mikil-
vægt að færa nemendur ekki of
mikið inn í kassann.“
Samfélagsleg ábyrgð auðjöfra
að hjálpa til
Á meðan margir flúðu kreppuna
flutti Guðjón heim þegar allt hrundi
til að hjálpa Íslendingum í gegnum
hana. „Kreppa er í sjálfu sér móð-
ir nýsköpunar og svona umhverfi
eins og við búum við í dag er mjög
spennandi fyrir einstaklinga sem
eru að feta sig áfram í heimi ný-
sköpunar og almennu frumkvöðla-
starfi. Þetta er mjög spennandi fyr-
ir vísinda- og uppfinningamenn af
öllu tagi því það eru fleiri tækifæri
til breytinga í dag en hafa verið áður.
Þó að það hljóði ankannalega fyrir
marga eru fleiri tækifæri til að fjár-
magna nýsköpun í núverandi um-
hverfi en var þegar allir voru í rugl-
inu,“ segir hann.
Guðjón segir næga peninga til í
landinu og að þeir sem eigi þá verði
að hjálpa til við nýsköpun á Íslandi
því þar sér hann mikil tækifæri. „Það
eru til gífurlegir peningar á innláns-
reikningum bankanna og í höndum
fjársterkra einstaklinga sem seldu
fyrirtæki sín í ýmis útrásarverkefni.
Í mínum huga er það samfélagsleg
ábyrgð þeirra að nýta þá. Þó að ekki
nema bara vextirnir, sem skattgreið-
endur greiða þessum fjársterku að-
ilum um hver einustu mánaðamót,
væru notaðir til að veita íslenskum
sprotafyrirtækjum þarft brautar-
gengi,“ segir Guðjón Már Guðjóns-
son.
34 föstudagur 2. október 2009 helgarblað

Guðjón í hnotskurn
Fjölskylda
n Fæddur 16. febrúar 1972 í Sundahverfinu í Reykjavík
n Sonur Guðjóns Hafsteins Bernharðssonar, stofnanda og eiganda
Tölvubankans, og Helgu Jónsdóttur, þjónustufulltrúa í Læknasetrinu
n Á tvö yngri systkini, Guðrúnu Líneik Guðjónsdóttur og Jón Atla
Guðjónsson
Skólaganga
n Var allan sinn grunnskólaferil í Langholtsskóla
n Hætti í Verzlunarskóla Íslands fyrir jólapróf á lokaári vegna anna hjá
fyrirtæki sínu
n Sjálfmenntaður tölvusnillingur
n Hefur enga framhaldsskólagráðu eða -próf
Starfsferill
n Fékk fyrst greitt fyrir tölvutengt verkefni 13 ára
n Stofnaði hugbúnaðarfyrirtækið Oz 17 ára en Oz var metið á
ellefu milljarða króna árið 1999
n Oz seldi Microsoft einstakan hugbúnað árið 1994 og fékk
eingreiðslu fyrir, u.þ.b. 20 milljónir króna
n Stofnaði Íslandssíma árið 1998 sem síðar varð Vodafone á Íslandi
n Tók þátt í að stofna fyrirtækið Extrada árið 1999 sem var keypt af
dönsku fyrirtæki árið 2002
n Tók þátt í að stofna fyrirtækið Maskina sem sameinaðist Vyke
n Árið 2003 tók Guðjón þátt í að stofna fyrirtækið Industria sem hefur
bækistöðvar á Englandi og situr í stjórn þess í dag
n Í dag vinnur hann hjá Medizza, fyrirtæki sem hann stofnaði og
hefur aðsetur í Hugmyndahúsi háskólanna
n Setti Hugmyndaráðuneytið á laggirnar eftir bankahrunið á Íslandi
„Ég byrjaði að æfa fót-
bolta en einn daginn kom
þjálfarinn, settist niður
með mér, klappaði mér
á bakið og sagði ofboðs-
lega kurteislega að ég
þyrfti ekkert að mæta á
æfingu aftur.“